ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΛΕΩΝ 2018 – Δημιουργία βιώσιμων και ανθεκτικών πόλεων

Επιμέλεια:  Κυριακή Πετρίδου, Αρχιτέκτων Μηχανικός, MSc

Η Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 31 Οκτωβρίου, με στόχο την προώθηση του ενδιαφέροντος της διεθνούς κοινότητας για την παγκόσμια αστικοποίηση την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των χωρών και των πόλεων στην αντιμετώπιση ευκαιριών και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της αστικοποίησης και στη συμβολή στην αειφόρο αστική ανάπτυξη. Η πρωτοβουλία για την καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρα Πόλεων (World Cities Day) ελήφθη με το ψήφισμα 68/239 της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ στις 27 Δεκεμβρίου 2013. Η Παγκόσμια Ημέρα των Πόλεων συμβάλλει στους στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης και αναγνωρίζεται από τη Νέα Ατζέντα Αστικών Περιοχών ως πλατφόρμα προτεραιότητας για τους εταίρους.

Το γενικό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Πόλεων είναι η καλύτερη πόλη, η καλύτερη ζωή και κάθε χρόνο επιλέγεται διαφορετικό θέμα για να προωθήσει τις επιτυχίες της αστικοποίησης ή να αντιμετωπίσει συγκεκριμένες καταστάσεις που προκύπτουν από την αστικοποίηση. Το θέμα του τρέχοντος έτους 2018, είναι η οικοδόμηση βιώσιμων και ανθεκτικών πόλεων, μια προσπάθεια δράσης για όλους μας να επανεξετάσουμε πώς οι πόλεις μπορούν να γίνουν καλύτεροι χώροι για να προστατεύσουν και να προωθήσουν τη ζωή των ανθρώπων, μη αφήνοντας κανέναν πίσω. Το κύριο γεγονός θα γιορταστεί στο Λίβερπουλ, στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Παρίσι (Πηγή: www.travelstyle.gr)

ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΟΙ

  • Μέχρι το 2050, το 70% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει στις πόλεις. Το 60% των νέων αστικών οικισμών δεν έχουν ακόμη οικοδομηθεί, γεγονός που αποτελεί μια τεράστια ευκαιρία για την οικοδόμηση ανθεκτικών πόλεων.
  • Στις αναπτυσσόμενες χώρες, λόγω της έλλειψης ικανοτήτων για τη διαχείριση της ταχείας αστικής ανάπτυξης, μεγάλο μέρος της πληθυσμιακής επέκτασης λαμβάνει χώρα εκτός ή ελλείψει επίσημου πλαισίου προγραμματισμού και ένα μεγάλο μέρος της ζήτησης κατοικιών καλύπτεται από την αύξηση των ανεπίσημων οικισμών, οι οποίοι βρίσκονται συχνά σε περιοχές που εκτίθενται σε φυσικούς κινδύνους.
  • 200 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν κατά μήκος ακτών, σε απόσταση μικρότερη των 5 μέτρων από τη στάθμη της θάλασσας.
  • Περίπου το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε εύθραυστες και συγκρουόμενες χώρες.
  • Το ποσοστό του πληθυσμού που ζει στις παραγκουπόλεις μειώθηκε κατά 20% μεταξύ του 2000 και του 2014. Ωστόσο, λόγω της αύξησης του πληθυσμού και της μετανάστευσης, ο αριθμός αυξήθηκε από 807 σε 883 εκατομμύρια άτομα.
  • 18 από τις 20 μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου και το 88% του παγκόσμιου πληθυσμού βρίσκονται στο βόρειο ημισφαίριο όπου οι θερμοκρασίες αυξάνονται ταχύτερα.
  • Το 2016, 108 χώρες και περιοχές χτυπήθηκαν από καταστροφές.
  • Κατά την τελευταία δεκαετία, οι φυσικές καταστροφές έχουν επηρεάσει περισσότερα από 220 εκατομμύρια άτομα και προκάλεσαν οικονομική ζημία ύψους 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ ετησίως.
  • 42% των οικονομικών απωλειών στη στέγαση οφείλονται σε πλημμύρες και 25% στους σεισμούς.
  • Το 97% των πόλεων στις αναπτυσσόμενες χώρες και το 49% στις ανεπτυγμένες χώρες δεν πληρούν τα πρότυπα ποιότητας του αέρα.
  • Μέχρι το 2030, η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας και νερού αναμένεται να αυξηθεί κατά 40 και 50% αντίστοιχα.
  • Μέχρι το 2030, χωρίς σημαντικές επενδύσεις για να καταστούν οι πόλεις πιο ανθεκτικές, οι φυσικές καταστροφές μπορεί να προσκαλέσουν τεράστιες οικονομικές ζημιές στις πόλεις παγκοσμίως και η αλλαγή του κλίματος μπορεί να ωθήσει έως και 77 εκατομμύρια περισσότερους κατοίκους των πόλεων στη φτώχεια.
  • Οι πόλεις είναι κέντρα καινοτομίας και επενδύσεων και είναι καίριας σημασίας για την οικονομική μεγέθυνση και ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, οι πόλεις είναι ευάλωτες σε σοβαρές επιπτώσεις από μία σειρά προκλήσεων, κρίσεων και πιέσεων που μπορεί να είναι τόσο φυσικές όσο και ανθρωπογενείς.

Λονδίνο (Πηγή: www.travelstyle.gr)

ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΑΕΙΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ

Η Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων 2018 επικεντρώνεται στην οικοδόμηση της αστικής ανθεκτικότητας όπως ορίζεται από τον ΟΗΕ (UN – Habitat):

Η αστική ανθεκτικότητα είναι η μετρήσιμη ικανότητα κάθε αστικού συστήματος, με τους κατοίκους του, να διατηρεί τη συνεκτικότητα, εν μέσω όλων των κραδασμών και των πιέσεων, ενώ παράλληλα να προσαρμόζεται θετικά και να μετασχηματίζεται  με στόχο την αειφορία. Μια ανθεκτική πόλη αξιολογεί, σχεδιάζει και ενεργεί για να προετοιμάσει και να ανταποκριθεί σε κινδύνους  φυσικούς ή ανθρωπογενείς, ξαφνικούς ή αργούς, αναμενόμενους ή απροσδόκητους, προκειμένου να προστατεύσει και να ενισχύσει την ανθρώπινη ζωή, να εξασφαλίσει αναπτυξιακούς πόρους, να δημιουργήσει ένα περιβάλλον για επενδύσεις και να καθοδηγήσει τις θετικές αλλαγές. Σημαντικές προκλήσεις για την ανθεκτικότητα είναι οι οικονομικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές, πολιτικές και κοινωνικές καταστροφές και η ανάκαμψη από αυτές.

Με το περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού της Γης να ζει σε αστικές περιοχές (και ο αριθμός αυξάνεται καθημερινά), οι πόλεις αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς δημογραφικές, περιβαλλοντικές, οικονομικές, κοινωνικές και χωρικές προκλήσεις. Εκατοντάδες πόλεις και κοινότητες αγωνίζονται με τις επιπτώσεις της κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων, των φυσικών καταστροφών, των αποτυχιών στη διακυβέρνηση και του οικονομικού άγχους.

Χονγκ Κονγκ (Πηγή: www.travelstyle.gr)

Αυτή η Παγκόσμια Ημέρα των Πολιτών ασχολείται με τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές κυβερνήσεις, εταίρους, κοινότητες πρακτικής και κατοίκους, για να ευαισθητοποιήσει σχετικά με τη σημασία των ανθεκτικών πόλεων και να εμπνεύσει τις δράσεις για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε αειφόρες πόλεις.

Οι πόλεις χρειάζονται υποστήριξη για να καταστούν ανθεκτικές και να αναπτύξουν την ικανότητα τους να απορροφούν τον αντίκτυπο των κινδύνων, να προστατεύουν και να διατηρούν την ανθρώπινη ζωή και να περιορίζουν τη ζημιά και την καταστροφή δημόσιων και ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, συνεχίζοντας παράλληλα να παρέχουν υποδομές και υπηρεσίες μετά από μία κρίση. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για νέα καινοτόμα εργαλεία και προσεγγίσεις που ενισχύουν τις τοπικές διοικήσεις και παρέχουν στους πολίτες τη δυνατότητα να αντιμετωπίζουν τις νέες προκλήσεις και να προστατεύουν καλύτερα τα ανθρώπινα, οικονομικά και φυσικά περιουσιακά στοιχεία. Οι κυβερνήσεις πρέπει να καθοδηγήσουν συντονισμένες πολιτικές χωρίς αποκλεισμούς, οι οποίες να ωθούν σε ανθεκτικές αστικές περιοχές, παρέχοντας υποστήριξη στις περιφερειακές και τοπικές κυβερνήσεις.

Βιέννη (Πηγή: www.lykavitos.gr)

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΝΘΕΚΤΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ

Σταθερότητα

Μια σταθερή πόλη προβλέπει και αναμένει τις επιπτώσεις από τις τρέχουσες και τις μελλοντικές κρίσεις, προκειμένου να προετοιμαστεί για να τις αντιμετωπίσει. Χτίζει την αντοχή της ενσωματώνοντας μηχανισμούς αντιμετώπισης, για να αντέξει τις διαταραχές και να προστατέψει τους ανθρώπους  και τα περιουσιακά της στοιχεία. Ενθαρρύνει την δημιουργία πλεονάζουσας ικανότητας και υποστήριξη ασφαλείας στα δίκτυά της, για τη συντήρηση και αποκατάσταση βασικών υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας αξιοπιστία τόσο κατά τη διάρκεια, όσο και μετά την εκάστοτε διαταραχή.

Προσαρμοστικότητα

Μια προσαρμόσιμη πόλη δεν λαμβάνει υπόψη  μόνο τους προβλέψιμους κινδύνους, αλλά αποδέχεται και την τρέχουσα και μελλοντική αβεβαιότητα. Διαφοροποιεί τις υπηρεσίες της, τις λειτουργίες και τις διαδικασίες της, με την καθιέρωση εναλλακτικών λύσεων και είναι αποδοτική στην ικανότητα της να επανατοποθετεί το ανθρώπινο, οικονομικό και φυσικό κεφάλαιο. Είναι ευέλικτη και μπορεί να απορροφά, να προσαρμόζεται και να εξελίσσεται μπροστά στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, απαντώντας δυναμικά  και μετατρέποντας την αλλαγή σε ευκαιρία.

Περιεκτικότητα

Μια περιεκτική πόλη επικεντρώνεται στους ανθρώπους, κατανοώντας ότι η ανθεκτικότητα συνεπάγεται την προστασία κάθε ατόμου από οποιεσδήποτε αρνητικές επιπτώσεις. Αναγνωρίζοντας ότι τα άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις επηρεάζονται περισσότερο από τους κινδύνους, επιδιώκει ενεργά την κοινωνική ένταξη προάγοντας την ισότητα, την δικαιοσύνη και την εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενισχύει την κοινωνική συνοχή και ενδυναμώνει την πλήρη και ουσιαστική συμμετοχή σε όλες τις διαδικασίες διακυβέρνησης, προκειμένου να αναπτυχθεί η ανθεκτικότητα.

Νέα Υόρκη (Πηγή: www.travelstyle.gr)

Η Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων 2018 επιδιώκει να επηρεάσει πέντε βασικούς τομείς:

Δράση για το κλίμα

Από τα νέα αλλαγμένα πρότυπα καιρού έως την αύξηση της στάθμης της θάλασσας και τα πιο ακραία μετεωρολογικά γεγονότα, η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την ευημερία και τα μέσα διαβίωσης των ανθρώπων. Εν μέσω μιας ταχείας αστικοποίησης, η Παγκόσμια Ημέρα Πόλεων 2018 προωθεί την αποτελεσματική δράση για το κλίμα στις πόλεις μας και αναγνωρίζει ότι η βιώσιμη και ανθεκτική αστική ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί ή να διατηρηθεί χωρίς μέτρα μετριασμού και προσαρμογής όπως η ανακύκλωση του νερού, ο σχεδιασμός, ο βιώσιμος πολεοδομικός σχεδιασμός επεκτάσεων των πόλεων, οικονομικά και προγραμματιστικά εργαλεία για διαχείριση κινδύνων και εκστρατείες ευαισθητοποίησης για αλλαγή συμπεριφοράς.

Αναβάθμιση της άναρχης δόμησης

Ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν αυξάνεται σημαντικά, όταν η ταχεία αστικοποίηση προηγείται της δυνατότητας των κρατικών αρχών για χωροταξικό σχεδιασμό, οδηγώντας σε ανεξέλεγκτους και πυκνοκατοικημένους οικισμούς σε επικίνδυνες περιοχές. Οι μη προγραμματισμένες πόλεις είναι πιο ευάλωτες σε κραδασμούς, καθώς συχνά πρέπει να αντιμετωπίσουν προϋπάρχουσες πιέσεις. Τα αστικά συστήματα είναι σύνθετα και αλληλεξαρτώμενα. Προκειμένου οι ταχέως αναπτυσσόμενες πόλεις να ανταποκρίνονται ισότιμα στους Στόχους της Αειφόρου Ανάπτυξης και του Πλαισίου Sendai για τη Μείωση των Κινδύνων, απαιτούνται ολιστικά εργαλεία για να βοηθηθούν οι υπεύθυνοι σχεδιασμού και να δώσουν προτεραιότητα στις επενδύσεις με τρόπο περιεκτικό, βασισμένο σε περιορισμένες πληροφορίες και σε ταχέως μεταβαλλόμενα πλαίσια.

Οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα

Η οικοδόμηση της ανθεκτικότητας στις αστικές περιοχές έχει πολλαπλές μορφές, αλλά πρέπει να επιδιώξει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για τους ανθρώπους, ειδικά για εκείνους που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις. Οι φτωχοί άνθρωποι εκτίθενται συχνότερα σε κινδύνους, χάνουν μεγαλύτερο μερίδιο του πλούτου τους όταν χτυπηθούν, έχουν περιορισμένα μέσα ασφαλείας και λαμβάνουν λιγότερη θεσμική υποστήριξη. Ο αντίκτυπος είναι  περισσότερο αισθητός στους φτωχότερους και ιδιαίτερα στις γυναίκες, στα κορίτσια και στους ηλικιωμένους.

Διακυβέρνηση και αποκέντρωση

Η επιδίωξη της αποκέντρωσης όσον αφορά τις ευθύνες, τον προγραμματισμό και την οικονομική ικανότητα των τοπικών κυβερνήσεων είναι καθοριστική για την οικοδόμηση της αντοχής των πόλεων. Οι τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να διαδραματίσουν ιδιαίτερο ρόλο στην αστική ανθεκτικότητα, καθώς είναι υπεύθυνες για μια ποικιλία διαδικασιών που σχετίζονται με τη λειτουργία της πόλης  και με την πρώτη γραμμή αντίδρασης σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης. Οι τοπικές κυβερνήσεις πρέπει να έχουν την εξουσία να εκπληρώνουν αποτελεσματικά αυτές τις απαιτήσεις και η καλή συνεργασία σε εθνικό και τοπικό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας σε περίοδο κρίσης είναι καθοριστικής σημασίας.

Ανθρωπιστικές αστικές κρίσεις

Η ανθεκτικότητα βρίσκεται επίσης στον πυρήνα του πλαισίου των ανθρωπιστικών δράσεων, γεφυρώνοντας δύο συχνά διαφορετικές ατζέντες. Η βελτίωση της ανθεκτικότητας μπορεί να μειώσει τους κινδύνους αυξάνοντας τις ικανότητες και αντιμετωπίζοντας τα τρωτά σημεία, ώστε να μειωθούν οι αδυναμίες και να μετριαστούν οι επιπτώσεις, ενισχύοντας έτσι μια αποτελεσματική και προοδευτική ανταπόκριση.

Σαγκάη (Πηγή: www.news.gr)

Η Ατζέντα για την Αειφόρο Ανάπτυξη του 2030 και ο ειδικός στόχος της για τις πόλεις –SDG 11 για να καταστήσουν τις πόλεις περιεκτικές, ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες – θέτει την αειφόρο αστικοποίηση ως μία από τις βασικές προτεραιότητες. Επιπλέον, στο πλαίσιο της νέας αστικής ατζέντας, υπάρχει μια καθορισμένη και ανανεωμένη δέσμευση μέσα στην παγκόσμια αναπτυξιακή κοινότητα, για να διασφαλιστεί ότι οι πόλεις μας θα επεκταθούν κατά τρόπο βιώσιμο για όλους.

Εμπλέκοντας όλους τους ενδιαφερόμενους σε δράσεις και προσπάθειες για τη δημιουργία ανθεκτικότητας, οι πόλεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις μεταμορφωτικές αλλαγές και να βελτιώσουν τη ζωή των κατοίκων τους. Κατά την τελευταία δεκαετία, η αστική αντοχή εμφανίστηκε ως μία από τις βασικές αρχές της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, που αναγνωρίστηκε ευρέως σε διάφορες συμφωνίες, όπως η Συμφωνία των Παρισίων για την αλλαγή του κλίματος και το Πλαίσιο Sendai για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών.

Αθήνα (Πηγή: www.discovergreece.com)

Γενικά, οι πόλεις από μόνες τους δεν έχουν την ικανότητα να υλοποιήσουν αυτές τις εθνικές δεσμεύσεις και η μετάβαση από την ευαισθητοποίηση στη δράση παραμένει μια πρόκληση. Αυτή η κατάσταση δεν θα αλλάξει,  εάν δεν αρχίσουμε να εργαζόμαστε όλοι μαζί, σε όλα τα επίπεδα, για την οικοδόμηση ανθεκτικότητας για πιο βιώσιμες πόλεις.

Comments are closed