Την αναποτελεσματικότητα του θεσμικού πλαισίου για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και τη συνεπαγόμενη απογοήτευση του επιστημονικού-τεχνικού κόσμου από την μη αξιοποίηση των βραβευμένων μελετών, αναδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησε η Μόνιμη Επιτροπή Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του ΤΕΕ/ ΤΚΜ.
Η έρευνα ήταν πανελλαδική και διεξήχθη μέσω ερωτηματολογίου που συντάχθηκε από ομάδα εργασίας της Μόνιμης Επιτροπής Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του ΤΕΕ/ ΤΚΜ και απευθύνθηκε μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας στους Αρχιτέκτονες Μηχανικούς της χώρας. Την ευθύνη και τον συντονισμό της όλης προσπάθειας είχε η κ. Ελένη Ανδρέου, μέλος της Μόνιμης Επιτροπής.
Το ερωτηματολόγιο, απαντήθηκε ανώνυμα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας από 322 Αρχιτέκτονες της χώρας, περιελάμβανε ένα σύνολο 16 ερωτήσεων. Οι περισσότερες ερωτήσεις ήταν κλειστού τύπου ενώ συμπεριλήφθηκε και μία ερώτηση ανοιχτού τύπου, που έδινε τη δυνατότητα υποβολής απόψεων και προτάσεων σχετικών με το θέμα. Οι συμμετέχοντες προέρχονταν από διάφορους επαγγελματικούς τομείς ( ιδιωτικό, δημόσιο τομέα και τριτοβάθμια εκπαίδευση) με την πλειοψηφία να ανήκει στον ιδιωτικό τομέα/ ελεύθερο επάγγελμα, ενώ υπήρξε συμμετοχή από όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Όπως προκύπτει από τις απαντήσεις, η πλειοψηφία θεωρεί ότι η συχνότητα εφαρμογής του θεσμού των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών στη χώρα μας δεν είναι ικανοποιητική και ότι ο θεσμός πρέπει να εφαρμόζεται στις περισσότερες περιπτώσεις αρχιτεκτονικού έργου.
Η συνολική εικόνα αποτίμησης του θεσμικού πλαισίου, η οποία αποτυπώνεται στην έρευνα, δεν είναι θετική, καθώς μεγάλο ποσοστό των συμμετεχόντων το χαρακτηρίζει ‘’καθόλου ικανοποιητικό’’ και η πλειοψηφία το χαρακτηρίζει ‘’σχετικά ικανοποιητικό’’. Στο πλαίσιο της διερεύνησης των θετικών και αρνητικών σημείων του θεσμικού πλαισίου, διαπιστώνεται ότι τα περισσότερο προβληματικά χαρακτηριστικά αφορούν στην κατοχύρωση της υλοποίησης του έργου και στη συμμετοχή του νικητή του διαγωνισμού στα επόμενα στάδια μελετών. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων θεωρεί ότι το θεσμικό πλαίσιο δεν κατοχυρώνει την υλοποίηση του έργου και δεν διασφαλίζει ικανοποιητικά τη συμμετοχή του νικητή του διαγωνισμού στα επόμενα στάδια μελετών και στην υλοποίηση του έργου.
Αναδεικνύεται το βασικό πρόβλημα της μη υλοποίησης των βραβευμένων μελετών, καθώς διαπιστώνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των μελετών που απέσπασαν το πρώτο βραβείο δεν έχει υλοποιηθεί. Ως βασικότερες αιτίες για την μη υλοποίηση αναδεικνύονται η έλλειψη βούλησης του αγωνοθέτη και οικονομικοί λόγοι. Όσον αφορά στην ποιότητα των υλοποιημένων έργων, σε σχέση με την πρόταση που υποβλήθηκε, αυτή δεν κρίνεται αρκετά ικανοποιητική. Ως περισσότερο σημαντική αιτία καταγράφεται το γεγονός ότι δεν υπάρχει πρόβλεψη για συμμετοχή του μελετητή στα επόμενα στάδια μελετών και στη υλοποίηση του έργου καθώς και η τροποποίηση της μελέτης κατά την κατασκευή. Επιπλέον, το ερωτηματολόγιο διερευνά τις απόψεις που επικρατούν σχετικά με τις κατηγορίες έργων στις οποίες έχει σημασία να επικεντρωθούν οι αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί καθώς και τις απόψεις των Αρχιτεκτόνων σχετικά με τις νέες μορφές συμμετοχικής διακυβέρνησης, τις κινήσεις πολιτών κλπ.
Στην ερώτηση ανοιχτού τύπου, με την οποία δόθηκε η δυνατότητα να διατυπωθούν σχόλια και προτάσεις σχετικά με το θέμα, επισημάνθηκε το μικρό ύψος των βραβείων και η συχνή καθυστέρηση στην καταβολή τους, καθώς και η ανάγκη για καλύτερες αμοιβές των κριτών των διαγωνισμών. Επιπλέον, αναφέρθηκε η έλλειψη στρατηγικού προγραμματισμού από τους φορείς- αγωνοθέτες και έλλειμμα από την πλευρά των αγωνοθετών επισταμένης ανάλυσης και γνώσης του αντικειμένου που διαχειρίζονται. Διατυπώθηκε η άποψη ότι οι προκηρύξεις πρέπει να είναι περισσότερο ώριμες, εμπεριστατωμένες και ιεραρχημένες σε στόχους. Στις περιπτώσεις υλοποίησης των έργων, επισημάνθηκε το θέμα της χρονικής καθυστέρησης υλοποίησης των βραβευμένων μελετών και διατυπώθηκαν προτάσεις όπως η πρόταση για ηλεκτρονική υποβολή των συμμετοχών, ώστε να περιοριστεί το κόστος και τα απορρίμματα.
Συμπερασματικά, η έρευνα κρίνεται σημαντική, καθώς αποτυπώνει την εικόνα που επικρατεί για το θεσμικό πλαίσιο των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και τις απόψεις ενός ικανοποιητικού και αρκετά αντιπροσωπευτικού δείγματος των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της χώρας. Αναδεικνύει βασικά θέματα και προβληματικά σημεία, τα οποία τεκμηριώνουν την ανάγκη τροποποίησης σημείων του θεσμικού πλαισίου.
Επισημαίνονται θέματα αναφορικά με τη σημασία του θεσμού και εντοπίζονται θέματα όπως το πολύ μικρό ποσοστό υλοποίησης των βραβευμένων μελετών και οι αιτίες που σχετίζονται με αυτό. Επιπλέον, ιεραρχούνται τα ελλείμματα του θεσμικού πλαισίου, καθώς η πλειοψηφία φαίνεται να συμφωνεί για προβληματικά σημεία, ιδιαίτερα όσον αφορά στους διαγωνισμούς ιδεών. Αναδεικνύονται θέματα που σχετίζονται με την πρόθεση των Αρχιτεκτόνων να συμμετέχουν σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με το ύψος των βραβείων, με τη σημασία της συμμετοχής του μελετητή σε όλα τα στάδια των μελετών και στην υλοποίηση του έργου και με την ποιότητα των υλοποιημένων έργων.
Δείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα της έρευνας ΕΔΩ