Υπήρξε ένας από τους πιο διάσημους και προβεβλημένους αρχιτέκτονες της εποχής μας και ένας από τους λίγους Ιάπωνες αρχιτέκτονες που είχαν τέτοιο αντίκτυπο στη Δύση. Ήταν «παγκόσμιος» και «διαχρονικός» καθώς το έργο του εκτείνεται σε όλο τον κόσμο για πάνω από μισό αιώνα. Ο Arata Isozaki αρχιτέκτονας, σχεδιαστής και θεωρητικός, γεννήθηκε το 1931 στην πόλη Όιτα στο νησί Κιουσού της Ιαπωνίας, απέναντι από τη Χιροσίμα.
Ήταν 14 ετών όταν έπεσαν οι πυρηνικές βόμβες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, γεγονός που είχε βαθιά επίδραση στην άποψη του για το δομημένο περιβάλλον και το ενδιαφέρον του για τη δημιουργία νέων πόλεων από την αρχή. Όπως ο ίδιος αναφέρει: «Όταν ήμουν αρκετά μεγάλος για να αρχίσω να κατανοώ τον κόσμο, η γενέτειρά μου κάηκε. Απέναντι από την ακτή, η ατομική βόμβα έπεσε στη Χιροσίμα, έτσι μεγάλωσα κοντά στο σημείο μηδέν. Ήταν τελείως ερειπωμένη καιδεν υπήρχε αρχιτεκτονική, ούτε κτίρια, ούτε καν πόλη. Μόνο στρατώνες και καταφύγια με περιέβαλλαν. Έτσι, η πρώτη μου εμπειρία στην αρχιτεκτονική ήταν το κενό της αρχιτεκτονικής και άρχισα να σκέφτομαι πώς οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ξαναχτίσουν τα σπίτια και τις πόλεις τους».
Σπούδασε με τον βραβευμένο με Pritzker Prize 1987 αρχιτέκτονα Kenzo Tange, στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής στη Σχολή Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Τόκιο και συνέχισε να εργάζεται μαζί του ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο πανεπιστήμιο και στη συνέχεια στην εταιρεία του. Παρόλο που ο Isozaki ίδρυσε το δικό του ιατρείο το 1963, συνέχισε να σχεδιάζει περιστασιακά για τον Tange στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, πιστός στις ιαπωνικές πρακτικές που τονίζουν τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό μεταξύ των επαγγελματιών.
Ίδρυσε την Arata Isozaki & Associates το 1963, όταν η Ιαπωνία είχε ανακτήσει την κυριαρχία της από την κατοχή των Συμμάχων και εισήλθε σε μια νέα εποχή ταχείας ανοικοδόμησης εν μέσω πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής αβεβαιότητας, μετά την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον πειραματίστηκε με διαφορετικά στυλ και προσεγγίσεις, αναπτύσσοντας την εξαιρετική ευελιξία που θα καθόριζε την καριέρα του. «Για να βρω τον καταλληλότερο τρόπο για να λύσω αυτά τα προβλήματα, δεν μπορούσα να σταθώ σε ένα μόνο στυλ. Η αλλαγή έγινε διαρκής. Παραδόξως, αυτό έγινε το δικό μου στυλ.»
Τα πρώτα έργα του Isozaki επηρεασμένα από τις ευρωπαϊκές εμπειρίες έχουν ένα στυλ ανάμεικτο μεταξύ του “Νέου Μπρουταλισμού” και της “Αρχιτεκτονικής του Μεταβολισμού”, σύμφωνα με τους κριτικούς.
Στο προφίλ της ιστοσελίδας του γραφείου του αναφέρεται χαρακτηριστικά:
«Από τη δουλειά του της δεκαετίας του 1960, όπως η Νομαρχιακή Βιβλιοθήκη της Oita, μέχρι τη δουλειά του στη δεκαετία του 1990, μέχρι το έργο του 21ου αιώνα, έχει δημιουργήσει μια αρχιτεκτονική τόσο προσωπική στις ιδέες και τους χώρους της, που αψηφά τον χαρακτηρισμό και την ένταξη της σε οποιαδήποτε σχολή σκέψης. Ταυτόχρονα αντιστέκεται στον πειρασμό να εφαρμόσει ένα προσωπικό στυλ στις δουλειές του, προτιμώντας αντ ‘αυτού να δημιουργεί αρχιτεκτονικές λύσεις ειδικές για τα πολιτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια του πελάτη και της εκάστοτε τοποθεσίας.»
Το Fujimi Country Club, Oita City, 1973, δείχνει την αγάπη του Isozaki για την καθαρή μορφή. Μαζεύοντας το κτίριο σε σχήμα ερωτηματικού, ο Isozaki σχολίασε έξυπνα την ακατανόητη για αυτόν εμμονή των συμπατριωτών του με το γκολφ.
Ο Isozaki ήταν ένας από τους πρώτους Ιάπωνες αρχιτέκτονες που εργάστηκαν εκτός Ιαπωνίας σε μια εποχή που ο δυτικός πολιτισμός είχε αρχίσει να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την Ανατολή. Η πρώτη ανάθεση έργου στο εξωτερικό ήταν το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, που ολοκληρώθηκε το 1986 και είναι η πιο γνωστή κατασκευή από Ιάπωνα σχεδιαστή στην Αμερική.
Περισσότερα από εκατό έργα του έχουν κατασκευαστεί σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του Palau Sant Jordi στη Βαρκελώνη, το Μουσείο Τέχνης της Κεντρικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Πεκίνο και το Εθνικό Συνεδριακό Κέντρο του Κατάρ. Παρά τη ρευστότητα του στυλ του, υπάρχουν μερικά συνδετικά νήματα μεταξύ όλων των έργων του, συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης στερεότητας και της χρήσης απλών γεωμετρικών μορφών.
Palau Sant Jordi, Βαρκελώνη (1983-1990): Σχεδιασμένο για τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, είναι η μεγαλύτερη αθλητική εγκατάσταση στη Βαρκελώνη. Σκαρφαλωμένη στην πλαγιά του Montjuïc, η ευέλικτη κατασκευή τοποθετείται εν μέρει κάτω από το έδαφος για να ελαχιστοποιήσει τον απαιτούμενο όγκο της εγκατάστασης 17.000 ατόμων. Η τεράστια θολωτή οροφή, με τα μοναδικά κυρτά παράθυρά της, κατασκευάστηκε στο έδαφος και στη συνέχεια υψώθηκε πάνω από το κτίριο.
CAFA: Central Academy of Fine Arts, Beijing: Το μουσείο διαμορφώνεται ως μια οργανική μορφή που τυλίγεται γύρω από ένα υπάρχον μπλοκ για να παρέχει μια εμβληματική εικόνα για την ακαδημία και ένα πολυεπίπεδο σύμπλεγμα διασυνδεδεμένων εκθεσιακών χώρων.
Ο Isozaki συνέβαλε επίσης στο πρόγραμμα International Bauaustellung IBA Berlin 1987, στο οποίο συμμετείχαν παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονες για την αστική ανανέωση του Βερολίνου, όπου σχεδίασε ένα κτίριο κατοικιών, το Isozaki House – IBA Block 33. Στο Βερολίνο σχεδίασε επίσης ένα τεράστιο επιχειρηματικό συγκρότημα στην Potzdamer Platz το Berliner Volksbank Headquarter.
Qatar National Convention Centre, 2011: Η εντυπωσιακή πρόσοψη μοιάζει με δύο πλεγμένα δέντρα που στηρίζουν την οροφή. Το δέντρο είναι ένας φάρος μάθησης και άνεσης στην έρημο και ένα καταφύγιο για ποιητές και μελετητές, που συγκεντρώνονται κάτω από τα κλαδιά του για να μοιραστούν τη γνώση.
Ο Isozaki συνέβαλε επίσης στο πρόγραμμα International Bauaustellung IBA Berlin 1987, στο οποίο συμμετείχαν παγκοσμίου φήμης αρχιτέκτονες για την αστική ανανέωση του Βερολίνου, όπου σχεδίασε ένα κτίριο κατοικιών, το Isozaki House – IBA Block 33. Στο Βερολίνο σχεδίασε επίσης ένα τεράστιο επιχειρηματικό συγκρότημα στην Potzdamer Platz το Berliner Volksbank Headquarter.
Ο ΑΡΑΤΑ ΙΣΟΖΑΚΙ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ
Το 1997, όταν η Θεσσαλονίκη έγινε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, πραγματοποιήθηκε μεγάλη αναδρομική έκθεση του Ιάπωνα αρχιτέκτονα στη Μονή Λαζαριστών, όπου παρουσιάστηκε, μεταξύ άλλων, το φουτουριστικό του πρότζεκτ «Πόλη στον αέρα – City in the air». Ο ίδιος επισκέφθηκε εκείνη τη χρονιά τη Θεσσαλονίκη.
Το 2001, συμμετείχε στον διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης (Ομάδα Αρχιτεκτόνων: Arata Isozaki, Ko Oono, Kuniaki Takahashi, Chrysostomos Nikolopoulos και Απόστολος Βέττας, Σάσα Λαδά, Δημήτρης Λάιος, Κωνσταντίνος Λεφάκης, Λόης Παπαδόπουλος, σύμβουλος Δημήτρης Φατούρος). Η κεντρική ιδέα της πρότασης, που την ονόμασε «Το Κοσμικό Αυγό», προήλθε από το διαρκές ενδιαφέρον του Isozaki για την αρχαία ελληνική μυθολογία και τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Η συμμετοχή στον διαγωνισμό βραβεύτηκε με έπαινο.
Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για το νέο Μουσείο της Ακρόπολης, 2001
Το 2003, όταν το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης προκήρυξε διαγωνισμό για την εκπόνηση των μελετών του κτιρίου Μ2, το γραφείο του Isozaki συμμετείχε με την Ομάδα που αποτελούνταν από τους schema4 (Νέλη Αρβανιτοπούλου, Δώρα Δακή, Ελένη Σπάρτση, Γιώργο Χορόζογλου) και συμβούλους τους Δημήτρη Φατούρο, Σάσα Λαδά και Λόη Παπαδόπουλο. Η συμμετοχή ήταν επιτυχής, η πρόταση υλοποιήθηκε και η Θεσσαλονίκη απέκτησε ένα δεύτερο σύγχρονο κτίριο του Μεγάρου Μουσικής και ένα νέο τοπόσημο ανοικτό προς τη θάλασσα και τον Όλυμπο.
Η τοποθεσία του έργου με τη θέα προς τον Όλυμπο υπήρξε καθοριστική για το σχεδιασμό του κτιρίου. Επιδίωξη του Isozaki ήταν η νέα πτέρυγα του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης να είναι συνέχεια της παραλιακής βόλτας, να μπορείς να ανεβαίνεις στο κτίριο για να απολαύσεις την πανοραμική θέα προς τον Όλυμπο και τη θάλασσα. Ως προς τη σχέση του δεύτερου αυτού κτιρίου με το πρώτο κτίριο του Μεγάρου Μουσικής: «Ακολουθήθηκε η στρατηγική του αντιστικτικού σχεδιασμού ανακαλώντας ισχυρά νοηματικά ζεύγη: διαφάνεια/συμπαγής όγκος, ροϊκότητα, συνέχεια/ερμητικότητα, εσωστρέφεια, στροφή προς τη θάλασσα/στροφή προς την πόλη, μπετόν, μέταλλο, γυαλί/τοιχοποιία ανεπίχριστου τούβλου, ψυχροί χρωματικοί τόνοι του γκρι/θερμοί χρωματισμοί, κεραμιδί», αναφέρουν χαρακτηριστικά οι schema4.
Η αριστεία του Isozaki έχει αναγνωριστεί στην πατρίδα του και σε όλο τον κόσμο με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων του χρυσού μεταλλίου RIBA 1986 και με αποκορύφωμα το Oscar των αρχιτεκτόνων το Pritzker Architecture Prize 2019. Σύμφωνα με την κριτική επιτροπή ο Arata Isozaki «είναι μια από τις πιο σημαίνουσες προσωπικότητες στη σύγχρονη παγκόσμια αρχιτεκτονική σε μια συνεχή αναζήτηση, δεν φοβάται να αλλάξει και να δοκιμάσει νέες ιδέες.Η αρχιτεκτονική του βασίζεται στη βαθιά κατανόηση, όχι μόνο της αρχιτεκτονικής αλλά και της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της θεωρίας και του πολιτισμού.Έφερε κοντά Ανατολή και Δύση, όχι μέσω του μιμητισμού ή ως κολάζ, αλλά μέσω της χάραξης νέων μονοπατιών.Έχει δώσει παράδειγμα γενναιοδωρίας καθώς υποστηρίζει άλλους αρχιτέκτονες και τους ενθαρρύνει σε διαγωνισμούς ή μέσω συνεργατικών εργασιών».
Πηγές:
https://dornob.com/pritzker-prize-2019-goes-to-japanese-architect-arata-isozaki/
https://architectuul.com/architect/arata-isozaki
https://www.kathimerini.gr/culture/562216453/o-arata-isozaki-kai-i-ellada/
https://www.kathimerini.gr/culture/arts/1035685/o-aytokrator-tis-architektonikis/