Ανυπολόγιστες καταστροφές έχει προκαλέσει η κακοκαιρία Daniel στη Θεσσαλία όπου σύμφωνα με γράφημα του meteo.gr, τα στρέμματα των πλημμυρισμένων εκτάσεων ανέρχονται σε 750.000. Πολύ μεγαλύτερα είναι τα ύψη βροχής που κατέγραψε το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατά τη διάρκεια της κακοκαιρίας Daniel, συγκριτικά με τα αντίστοιχα μεγέθη κατά την κακοκαιρία Ιανός το Σεπτέμβριο του 2020.
Όπως προκύπτει από τη σύγκριση του αθροιστικού ύψους βροχόπτωσης, τα στοιχεία ανάμεσα στις δύο κακοκαιρίες οδηγούν συντριπτικά στο συμπέρασμα ότι το πρόσφατο φαινόμενο ήταν πολλαπλώς ισχυρότερο. Χαρακτηριστικά, κατά τη διάρκεια του Ιανού είχαν καταγραφεί αθροιστικά ύψη βροχόπτωσης 317 mm (Περτούλι), 274 mm (Μουζάκι) και 227 mm (Ιθάκη), όταν κατά την επέλαση της κακοκαιρίας Daniel καταγράφηκαν αθροιστικά ύψη βροχόπτωσης αισθητά μεγαλύτερα. Ενδεικτικά: Ζαγορά Πηλίου (910 mm), Πορταριά Πηλίου (885 mm), Ανήλιο Μετσόβου (695 mm), Πεζούλα Καρδίτσας (660 mm), Καρδίτσα (659 mm).
Όπως διευκρινίζεται σε ρεπορτάζ που δημοσίευσε η «Καθημερινή», ορισμένοι από τους μετεωρολογικούς σταθμούς, είτε σταμάτησαν να μεταδίδουν τα δεδομένα τους λόγω διακοπής ηλεκτρικού ρεύματος είτε έχασαν μέρος των δεδομένων τους λόγω της πολύ μεγάλης έντασης των φαινομένων.
Σύμφωνα με τις εικόνες από το δορυφορικό σύστημα Copernicus της Ε.Ε., που ενεργοποιήθηκε μετά από αίτημα της Ελλάδας, οι πλημμυρισμένες εκτάσεις -έως το απόγευμα Πέμπτης, οπότε υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία- ανέρχονται σε 729.000 στρέμματα.
Το μεγαλύτερο μέρος των Νομών Τρικάλων και Καρδίτσας έχει κατακλυστεί από τα νερά χειμάρρων και παραποτάμων του Πηνειού. Στην Ανατολική Θεσσαλία, η έκταση του προβλήματος αρχίζει από την πόλη της Λάρισας και καταλήγει νοτίως στη Λίμνη Κάρλα.
2,25 δις. θα λάβει η Ελλάδα
Ο Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης βρέθηκε στις αρχές της εβδομάδας στο Στρασβούργο με σκοπό την ανεύρεση πόρων για την ανοικοδόμηση του Θεσσαλικού κάμπου καθώς ο ελληνικός προϋπολογισμός είναι αδύνατο να αντέξει μια τέτοια καταστροφή. Ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε με την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, η οποία διαβεβαίωσε πως η Κομισιόν θα κινητοποιήσει όλους τους αναγκαίους πόρους, μέσα από τους οποίους – όπως είπε – η Ελλάδα μπορεί να λάβει 2,25 δισ. ευρώ. «Ποτέ στην Ευρώπη δεν είχαμε τόσο μεγάλη καταστροφή από πλημμύρες. Οι εικόνες από την Καρδίτσα είναι λυπηρές. Οι κάτοικοι υπομένουν την κατάσταση με κουράγιο. Θρηνούμε για τις ζωές που χάθηκαν. Η Ευρώπη βρίσκεται δίπλα στην Ελλάδα και στους Έλληνες. Είμαστε μία Ένωση αλληλεγγύης» είπε σε δηλώσεις της η κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Σχετικά με τους τρόπους με τους οποίους η Ευρώπη θα συνδράμει την Ελλάδα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είπε πως είναι απαραίτητο να γίνουν επενδύσεις, αλλά και να λάβει η χώρα άμεση βοήθεια. «Θα είμαστε γρήγοροι και ευέλικτοι» δεσμεύθηκε.
Πρώτον, όπως επισήμανε, θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν χρήματα από την προηγούμενη χρηματοδοτική περίοδο, που δεν δαπανήθηκαν και από τα Ταμεία Συνοχής. Το δεύτερο, όπως είπε, είναι τα κεφάλαια που μπορούν να διοχετευθούν άμεσα στους Έλληνες από το ευρωπαϊκό ταμείο υποστήριξης. Το τρίτο είναι «η κοινή αγροτική πολιτική, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο. Έχουμε δύο ταμεία από το προηγούμενο πρόγραμμα και πλέον έχουμε και το νέο πρόγραμμα για την αγροτική πολιτική». Όλα αυτά θα μπορέσουν να αποκαταστήσουν τα δάση και τις αγροτικές υποδομές και θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να έχει έως και 2,25 δισ. ευρώ, συνέχισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Παράλληλα, σύμφωνα με όσα τόνισε η κ. Φον ντερ Λάιεν η Ε.Ε. μπορεί να διοχετεύσει και κάποιος πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλληλεγγύης. «Θα πρέπει να το θέσουμε σε υψηλότερο επίπεδο και τότε θα μπορέσουμε να σας διαθέσουμε από εκεί 400 εκατ. ευρώ» σημείωσε. Επιπλέον, «η Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει πόρους από το πρόγραμμα Next Generation ΙΙ και θα έχουμε πόρους από εκεί».
Ο κ. Μητσοτάκης συναντήθηκε και με την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Ρομπέρτα Μέτσολα, η οποία διαβεβαίωσε τον πρωθυπουργό πως «η Ευρώπη στέκεται στο πλευρό σας», εκφράζοντας την απόλυτη αλληλεγγύη και στήριξή της για τις φονικές πλημμύρες που έπληξαν τη χώρα. «Υπό αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες στεκόμαστε στο πλευρό σας, εκφράζοντας την απόλυτη αλληλεγγύη και στήριξή μας» ανέφερε συγκεκριμένα η πρόεδρος της Ευρωβουλής. Η κ. Μέτσολα δεσμεύθηκε πως «από πολιτικής άποψης, σε ό,τι αφορά στον προϋπολογισμό και πόρους, οποιαδήποτε απόφαση χρειαστεί να ληφθεί από το Κοινοβούλιο θα την λάβουμε το συντομότερο δυνατό. Διότι γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια μεγάλη καταστροφή που συνδέεται με την κλιματική κρίση και απαιτεί πρωτοφανή αποτελεσματικότητα και βοήθεια».
Έργα αποκατάστασης
Την αποκατάσταση της προσβασιμότητας σε περιοχές που έχουν αποκλειστεί μετά την κακοκαιρία «Daniel», την υλοποίηση ανθεκτικότερων έργων, καθώς επίσης τον έλεγχο και τη συντήρηση των υφιστάμενων έργων, έθεσε ως προτεραιότητες ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστος Σταϊκούρας.
Μιλώντας στο συνέδριο του Economist για τις φυσικές καταστροφές, στο πλαίσιο της 87ης ΔΕΘ, ο κ. Σταϊκούρας γνωστοποίησε ότι το Υπουργείο θα αναλάβει την άμεση αποκατάσταση των ζημιών στις υποδομών με στοχευμένες τοπικές παρεμβάσεις και μέτρα εκτάκτου χαρακτήρα που αποκαθιστούν την προσβασιμότητα, με οδικά και σιδηροδρομικά έργα βραχείας αποκατάστασης, προϋπολογισμού 500-600 εκατ. Ευρώ, που θα προέλθουν από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. Όπως είπε δίνεται η δυνατότητα ανάληψης σχεδιασμού, ανάθεσης, εκτέλεσης και υλοποίησης επειγόντων έργων στις περιοχές όπου έχει συντελεστεί φυσική καταστροφή.
Τα έργα θα αποφασιστούν με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν εισήγησης του υπουργού Υποδομών. Παράλληλα, ο κ. Σταϊκούρας αναφέρθηκε και στην ανάγκη “υλοποίησης νέων έργων και κατασκευή υποδομών υψηλότερης ανθεκτικότητας για να μετριάσουμε μελλοντικούς κινδύνους”. Για τα νέα έργα που θα ενσωματώνουν την κλιματική παράμετρο, θα απαιτηθεί συμβολή επιστημόνων και θεσμικών φορέων, και αποτελεσματική παρακολούθηση εκτέλεσης των έργων, από την μελέτη μέχρι ολοκλήρωση. Ο υπουργός σημείωσε ότι για τα νέα έργα θα απαιτηθούν πρόσθετοι πόροι, κοινοτικοί και εθνικοί, μέσω μελλοντικών επιλέξιμων έργων.
Ο υπουργός αναφέρθηκε στις μεγάλες ζημιές στα οδικά δίκτυα, που κυμαίνονται από έντονες καθιζήσεις του οδοστρώματος ως και την πλήρη αποδόμηση εξαιτίας της υποχώρησης των επιχωμάτων λόγω του μεγάλου όγκου νερού και της μεγάλης ταχύτητας των ομβρίων.
Σημαντικές βλάβες έχουν υποστεί και τα αποστραγγιστικά και αντιπλημμυρικά έργα, αλλά και στο σιδηροδρομικό δίκτυο ζημιές, στον εξοπλισμό 30 ισόπεδων διαβάσεων, σε τμήμα της σιδηροδρομικής υποδομής και επιδομής, στον εξοπλισμό της σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης του σιδηροδρόμου, τη θεμελίωση γεφυρών.
Σε συνέντευξή του προ ολίγον ημερών ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών μεταξύ άλλων είχε αναφέρει ότι στο σκέλος της κρατικής αρωγής συνδράμουν ήδη 207 Μηχανικοί με τη βοήθεια του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας ενώ υπάρχει έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 45 εκατομμυρίων ευρώ, που έχει δοθεί σε Δήμους και Περιφέρειες για τις πρώτες αποκαταστάσεις.
Σε συνέντευξή του στον «Ελεύθερο Τύπο» ο Πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, Γιώργος Στασινός, «πρόκειται πράγματι για ένα ακραίο φαινόμενο, ωστόσο πρέπει να ειπωθεί ότι τα έργα που έγιναν μετά τον “Ιανό” δεν ήταν νέα έργα, αλλά αποκατάσταση των παλιών». Ερωτηθείς για το τι θα μπορούσε να γίνει έτσι ώστε η επόμενη κακοκαιρία να μη μας βρει απροετοίμαστους, σημείωσε πως «πρέπει να γίνουν έργα ανάσχεσης, που καθυστερούν ή σταματάνε τη ροή του νερού ψηλά στο βουνό. Πρέπει να γίνουν 4 – 5 μεγάλα φράγματα και κάποια μικρά παρακάτω ώστε να μειώνεται η ταχύτητα που κατεβαίνει το νερό και να προλαβαίνει να διοχετεύεται στη θάλασσα, αν είναι καθαρός ο Πηνειός, και εκεί θα λυθεί το πρόβλημα. Όσο δεν λύνεται το θέμα πάνω, ό,τι έργα και να κάνουμε, μόλις χτυπήσει ο μισός “Daniel”, χαλάνε πάλι. Πρέπει κάπως να γίνει ένας σχεδιασμός ώστε ψηλά στα ορεινά να αρχίσει να ρυθμίζεται η ροή», τόνισε και συμπλήρωσε πως «τα έργα αυτά θέλουν περίπου πέντε χρόνια για να γίνουν».
Όπως δήλωσε από την πλευρά του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ κ. Παναγιώτης Τερζάκης, οι καταστροφές εκτείνονται σε μήκος περίπου 50 χλμ από τον σταθμό του Δομοκού μέχρι τον Κραννώνα, περίπου 10 χλμ έξω από τη Λάρισα. Αφορούν καταστροφές τόσο στις γραμμές όσο και στα φωτοσήματα στις κολώνες ηλεκτροδότησης, τους σταθμούς και γενικά στο δίκτυο της υποδομής. Σύμφωνα με τον κ. Τερζάκη, το κόστος της αποκατάστασης θα φτάσει στα 40 με 50 εκατ. ευρώ και θα χρειαστεί τουλάχιστον ένας μήνας για να επισκευαστεί το δίκτυο.
Σε απέραντη λίμνη έχει μετατραπεί και η ΠΑΘΕ σε ένα μήκος 60 χιλιομέτρων, στη Θεσσαλία. Οι μεγάλες ποσότητες νερού αποστραγγίζονται με φυσικό τρόπο, ωστόσο θα χρειαστεί ο έλεγχος του οδοστρώματος προκειμένου ο αυτοκινητόδρομος να δοθεί στην κυκλοφορία.
Μηχανικοί της ΕΥΔΑΠ βρίσκονται από την περασμένη εβδομάδα στην περιοχή της Θεσσαλίας και του Βόλου και προσπαθούν να ελέγξουν το δίκτυο ύδρευσης, ώστε να καταφέρουν να παρέχουν πόσιμο νερό στους κατοίκους. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχει γίνει επαφή με κάποιες ισραηλινές εταιρείες – με την αντίστοιχη «ΕΥΔΑΠ» του Ισραήλ – και εκεί συζητήθηκε η επιλογή της αφαλάτωσης, με τον πιο πρόσφορο τρόπο να είναι η ταχυδιύληση. Πρότειναν οι Ισραηλινοί να στείλουν στην Ελλάδα αυτές τις μονάδες και ανταπάντησε η ΕΥΔΑΠ ότι μπορεί να τις κατασκευάσει και μόνη της, όπου το κόστος τους είναι γύρω στις 150.000 ευρώ για κάθε μία μονάδα. Ωστόσο το δίκτυο έχει καταστραφεί και θα πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί το δίκτυο και στη συνέχεια να μπουν σε λειτουργία οι εν λόγω μονάδες.
Υπενθυμίζεται ότι η Υφυπουργός Υγείας κ. Ειρήνη Αγαπηδάκη επεσήμανε ότι το νερό είναι ακατάλληλο ακόμα και για οικιακή χρήση και θα πρέπει να θεωρείται ως δυνητικά μολυσμένο.