του Τάκη Δούμα*
Τον περασμένο Ιούνιο στο αναπτυξιακό συνέδριο του ΤΕΕ ΚΜ παρουσίασα μια εισήγηση που αφορούσε 2 σημαντικές επενδυτικές προσπάθειες στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας. Επενδύσεις με στόχευση στην τουριστική ανάπτυξη και στον τομέα της παραθεριστικής κατοικίας.
Για τα δεδομένα της περιοχής και σε συνάρτηση με τη δυσμενή οικονομική κατάσταση που συνεχίζει να δυσχεραίνει τα δεδομένα του επενδυτικό κλίματος μπορούν να θεωρηθούν ως σημαντικές τόσο από το οικονομικό τους μέγεθος όσο και από την αναπτυξιακή προοπτική που μπορούν να προσφέρουν.
Τα επιμέρους κοινά τους στοιχεία είναι ότι πρόκειται για ιδιωτικές επενδύσεις που θα αναπτυχθούν στην ίδια περιοχή της Χαλκιδικής με λιγότερο από 10 χλμ. απόσταση μεταξύ τους, με κοινές επενδυτικές στοχεύσεις, με τη διαφορά ότι η μεν μια αναπτύσσεται σε ακίνητο που αποκτήθηκε από την ελεύθερη ιδιωτική αγορά και η δεύτερη σε ακίνητο του Δημοσίου που το απέκτησε μετά από διαγωνιστική διαδικασία του ΤΑΙΠΕΔ.
Κοινό τους στοιχείο είναι επίσης (και ίσως το κυριότερο) ότι για την υλοποίησή τους και το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί δεν αποτελεί καθοριστικό στοιχείο, το επιτυχημένο του business plan τους, η χρηματοπιστωτική ικανότητα των επενδυτών, η αξιοσύνη των συνεργατών τους να φέρουν σε πέρας ένα αρκετά σύνθετο έργο, αλλά ο έτερος συμβαλλόμενος τους δηλαδή η Διακυβέρνηση είτε ως θεσμοθετούσα είτε ως αδειοδοτύσα αρχή.
Το θεσμικό πλαίσιο της μεν πρώτης είναι αυτό που ορίζει τις διαδικασίες της ιδιωτικής πολεοδόμησης με το ν.2508/97 και απαιτεί την έγκριση της με Π.Δ., της δε δεύτερης αυτό που ορίζει τις διαδικασίες επένδυσης στα πλαίσια ενός ΕΣΧΑΔΑ με το ν.3986/11 και απαιτεί έγκριση με ΚΥΑ αφού έχει προηγηθεί έγκριση με Π.Δ. του ΕΣΧΑΔΑ.
Η ολοκλήρωση των απαιτούμενων μελετών τους για τη θεσμική τους έγκριση έχει συντελεστεί από τα μέσα του 2014 έως τα μέσα του 2016 από το ίδιο μελετητικό γραφείο που τυχαίνει να διευθύνει ο υπογράφοντας.
Στο αναπτυξιακό συνέδριο του ΤΕΕ ΚΜ στο διάλογο που ακολούθησε την παρουσίαση του θέματος είχα προσδιορίσει ως κύριες αιτίες για τις καθυστερήσεις της θεσμικής έγκρισής τους, τις διοικητικές δυσλειτουργίες και τις εντοπισμένες από τη Διοίκηση νομοθετικές ελλείψεις και κενά.
Σήμερα 10 μήνες μετά γράφοντας αυτό το κείμενο αναρωτιέμαι δίνοντας του αυτό τον τίτλο μήπως περισσεύει στην κρίση μου η μεμψιμοιρία και ο λαϊκισμός στην αξιολόγηση των αιτίων καθυστέρησης ή είναι η πραγματικότητα που αθροίζει πέρα των προηγουμένων και την διαχρονική πολιτική αμφιθυμία όσον αφορά τις κάθε είδους επενδύσεις και ο ‘’φονταμενταλισμός’’ Υπηρεσιών του παράλληλου Κράτους (Αρχαιολογικές, Δασικές Υπηρεσίες). Μικρές πρόσφατες προσπάθειες μεμονωμένων κυβερνητικών παραγόντων δεν δείχνουν πραγματική ανατροπή των δεδομένων. Παρόλα αυτά εάν δώσω εγώ την απάντηση υπάρχει ο κίνδυνος να είναι υποκειμενική και ενδεχόμενα άδικη. Προτιμώ να δοθεί απάντηση διαμέσω των παρακάτω ερωτήσεων που υποβάλλω στον αναγνώστη του κειμένου.
Ερώτηση: Κάθε Master Plan επενδυτικού σχεδίου περιλαμβάνει υποστηρικτικές μελέτες όπως οριοθέτηση ρέματος, γεωλογική μελέτη καταλληλότητας κλπ. Η έγκρισή τους γίνεται κατά περίπτωση από Υπηρεσίες της Αποκεντρωμένης Διοίκησης αλλά κατά πλειοψηφία από τις Κεντρικές Υπηρεσίες του Υπουργείου. Η διοικητική δομή και η ιεραρχία της τελικής υπογραφής σε ένα σύγχρονο κράτος πρέπει να προκρίνει την κεντροποίηση κάτω από τον αρμόδιο Υπουργό ή την αποκέντρωση ακόμη και σε περιπτώσεις που θα απαιτείται έγκριση της με Π.Δ.
Απάντηση: Εάν ως απάντηση θεωρείται η αποκέντρωση πρέπει να ετοιμαστούμε ως πολιτεία και πολίτες ώστε να μην αλλάξουμε απλά το κεντρικό πελατειακό κράτος με το αντίστοιχο αποκεντρωμένο αλλά να εφαρμόσουμε τους νόμους, το αυτονόητο και την κοινή λογική στην εξυπηρέτηση μας.
Ερώτηση: Με την έννοια της πολιτικής ευθύνης μπορεί πάντοτε να καλύπτεται η πραγματική ευθύνη της διακυβέρνησης όταν με ηθελημένες ή αθέλητες πράξεις της ακυρώνει επενδύσεις και ζημιώνει εργαζομένους πολίτες κλπ.
Απάντηση: Εάν ως απάντηση θεωρείται ότι η πολιτική ευθύνη αρκεί και οι εκλογές αποδίδουν δικαιοσύνη τότε θα συνεχίσουμε να μην αποζητούμε ευθύνες προσωπικές και γιατί όχι και οικονομικές από κάθε μέρος της διακυβέρνησης που π.χ. αφήνει τον πολεοδομικό σχεδιασμό ακάλυπτο επί ένα χρόνο δίχως να θεσμοθετεί κανόνες για τις χρήσεις γης, περιμένει με απάθεια την πτώση του Χωροταξικού για τον Τουρισμό από το ΣτΕ κοιτάζοντας αμήχανα τα προβλήματα και τις επιπτώσεις που δημιουργούνται. Που διακηρύσσει υποκριτικά ότι με το ΤΑΙΠΕΔ (πάρα τις υπερβολικά φιλότιμες και άξιες προσπάθειες των στελεχών του) θα αξιοποιηθούν δημόσια κτήματα και περιουσίες όταν από το 2011 έως τώρα δεν έχει ολοκληρώσει το θεσμικό πλαίσιο για την εφαρμογή του.
Ερώτηση: Η συνεχής νομοθέτηση στα πλαίσια της προσαρμογής τους στις Ευρωπαϊκές συνθήκες και οδηγίες και στο διαρκή εκσυγχρονισμό τους, οι διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης κάθε εγχειρήματος και η εφαρμογή τους σε κάθε σύνθετο μελετητικό έργο γίνεται για να εξυπηρετήσει την ουσία του θέματος ή απλά για να καλύψει τυπικές απαιτούμενες διαδικασίες.
Απάντηση: Εάν η απάντηση θεωρεί ότι πρέπει να εξυπηρετείται η ουσία τότε γιατί νομοθετούμε πάντα καθυστερημένα, πυροσβεστικά με μικρές κρυφές νομοθετικές ελλείψεις που πάντα αποδεικνύονται ως μεγάλα νομικά κενά που επιτρέπουν την ακύρωση της θεσμοθέτησης σε κάθε προσφυγή κατά αυτής.
Ερώτηση: Όταν νομοθετεί η Διοίκηση ή ενεργεί διαμέσω πράξεών της πρέπει να το κάνει με σαφή στόχευση, ευκρίνεια στη διατύπωση, ολοκλήρωση στο περιεχόμενο, επιστημονική επάρκεια και να λαμβάνει υπόψη όλες τις πιθανές παράπλευρες εμπλοκές και αγκυλώσεις που ενδεχόμενα θα δημιουργήσει ή να δημιουργεί περιβάλλον για συνεχείς τροποποιήσεις, ερμηνευτικές εγκυκλίους και εκτελεστικές εφαρμογές.
Απάντηση: Εάν η απάντηση είναι στην κατεύθυνση της νομοθέτησης με ξεκάθαρους στόχους, αποτελεσματικότητα και της μιας ανάγνωσης τότε διαδικασίες της πρόσφατης επικαιρότητας όπως δασικοί χάρτες, διάταγμα χρήσεων γης κπλ. είναι σε αντίθετη κατεύθυνση.
Οι παραπάνω ερωτήσεις θα μπορούσαν να συμπληρωθούν και από άλλες που ενδεχόμενα θα προέκυπταν από το γνωστικό status του αναγνώστη αλλά δυστυχώς όλες μαζί επιβεβαιώνουν τις ελλείψεις μας και το λάθος δρόμο που ακολουθούμε. Σίγουρα η επιθυμία για αλλαγή πορείας αυτό που στο συνέδριο του ΤΕΕ ΚΜ γλαφυρά είπα ως ‘’ας ξανασυστηθούμε’’ δεν μπορεί να θεωρηθεί λαϊκισμός.
Τάκης Δούμας
Αρχιτέκτων Μηχανικός – Πολεοδόμος