Με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε για τις δύο μονάδες στην ευρύτερη περιοχή των Βασιλικών, το ΤΕΕ/ΤΚΜ φέρνει στο προσκήνιο τα σημεία-”κλειδιά”, που σχετίζονται με τις προωθούμενες επενδύσεις.
© Copyright Chris Newman and licensed for reuse under this Creative Commons Licence.
Τη μέγιστη κοινωνική συναίνεση προϋποθέτει η επιτυχής υλοποίηση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με αεριοποίηση βιομάζας στην Ελλάδα, κάτι που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα σε ήδη ταλαιπωρημένες περιοχές, όπως π.χ. τα Βασιλικά Θεσσαλονίκης, τα οποία έχουν υποφέρει και στο πρόσφατο παρελθόν από τη χωματερή των Ταγαράδων.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι εταιρείες που επενδύουν σε τέτοιες μονάδες θα πρέπει αφενός να ενημερώνουν έγκαιρα και αξιόπιστα τους πολίτες και να δίνουν λύσεις συμβατές με τις ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών και αφετέρου να εκπονούν άρτιες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ), ικανές να πείσουν τους κατοίκους για την ασφάλεια και την καταλληλότητα τέτοιων επενδύσεων.
Με αφορμή τη συζήτηση που άνοιξε για τις δύο μονάδες στην ευρύτερη περιοχή των Βασιλικών, το ΤΕΕ/ΤΚΜ φέρνει στο προσκήνιο τα σημεία-”κλειδιά”, που σχετίζονται με τις προωθούμενες επενδύσεις. Οι θέσεις του ΤΕΕ/ΤΚΜ κοινοποιούνται και στον δήμαρχο Θέρμης, ώστε να αξιοποιηθούν στον εν εξελίξει δημόσιο διάλογο για το θέμα.
Τα βασικά θέματα που ανακύπτουν, πέραν της ανάγκης της μέγιστης κοινωνικής συναίνεσης, εντοπίζονται στα εξής τέσσερα σημεία:
- την ανάγκη αυστηρών, αξιόπιστων, συνεχών και άρτιων ελέγχων,
- τη χωροθέτηση των μονάδων υπό το πρίσμα των αρχών του αειφόρου χωροταξικού σχεδιασμού,
- την αύξηση της πληρότητας και επάρκειας της ΜΠΕ και
- την απαίτηση για προσέγγιση των προβλημάτων περιβαλλοντικής πολιτικής με τεχνικές Πολυκριτηριακής Ανάλυσης (ΠΑ) στην οποία θα περιλαμβάνονται τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομοτεχνικά και κοινωνικά κριτήρια.
Έλεγχοι …24/7. Και με σύστημα on-line
Η πραγματοποίηση αυστηρών και αξιόπιστων ελέγχων 24 ώρες το 24ωρο, επτά μέρες την εβδομάδα (24/7), είναι ζητούμενο, τόσο για την προστασία του περιβάλλοντος, όσο και για να πειστούν οι τοπικές κοινωνίες ότι η λειτουργία των μονάδων δεν εγκυμονεί κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
Υπό αυτό το πρίσμα απαιτείται η ανάπτυξη κατάλληλου ελεγκτικού μηχανισμού τόσο για την αρτιότητα της επάρκειας και αξιοπιστίας των στοιχείων που παρουσιάζονται στα τεύχη της ΜΠΕ, όσο και για την ποιότητα, χημική σύσταση και προέλευση του προτεινόμενου εναλλακτικού καυσίμου (δασικά απόβλητα ή/και βιορευστά).
Απαραίτητος είναι ο αναλυτικότερος προσδιορισμός της περιβαλλοντικής παρακολούθησης των υπό μελέτη μονάδων. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν κατανοητές οι πιέσεις που θα υποστεί ο Δήμος Θέρμης για τη συνεχή παρακολούθηση της επιβάρυνσης της ατμόσφαιρας της περιοχής, ώστε να είναι δυνατή η μέγιστη δυνατή προστασία της τοπικής κοινωνίας από πιθανές εκλύσεις ρύπων επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία (στην περίπτωση μη κανονικής λειτουργίας των συστημάτων καθαρισμού αερίων της εγκατάστασης).
Το σύστημα παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στη Θέρμη θα πρέπει να γίνει με συνεισφορά των σχετικών μονάδων αεριοποίησης εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» σύμφωνα με τη σχετική κοινοτική νομοθεσία.
Η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία του ελέγχου είναι θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να διασφαλίζεται η λειτουργία των άρτιων συστημάτων αντιρρύπανσης με τα οποία ελαχιστοποιούνται οι πιθανές εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων (σωματίδια, μονοξείδιο του άνθρακα κτλ). Υπό αυτό το πρίσμα, η ασφαλής λειτουργία των μονάδων αεριοποίησης βιομάζας θα πρέπει να συνδυαστεί με on-line σύστημα συνεχούς παρακολούθησης εκπομπών και οργανωμένου ελέγχου.
Χωροθέτηση στα Βασιλικά αλλά πρώτη ύλη και από τη Βουλγαρία και την Ασία;
Όσον αφορά τη χωροθέτηση τέτοιων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, αυτή αποτελεί για το ΤΕΕ/ΤΚΜ ένα ιδιαίτερα περίπλοκο πρόβλημα που σχετίζεται κυρίως με την αδυναμία να βρεθούν οι «κατάλληλες θέσεις», ειδικά σε περιοχές με μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα. Η συγκεκριμένη δυσχέρεια, οφείλεται κατά κύριο λόγο στις κοινωνικές αντιδράσεις του συνόλου των κατοίκων που πιθανά γειτνιάζουν με τέτοιους χώρους.
Στο σκηνικό αυτό, η προσέγγιση προβλημάτων περιβαλλοντικής πολιτικής απαιτεί την υιοθέτηση τεχνικών Πολυκριτηριακής Ανάλυσης (ΠΑ) στην οποία θα συμπεριλαμβάνονται τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομοτεχνικά αλλά και κοινωνικά κριτήρια. Σημειώνεται ότι η ΠΑ αποτελεί το υπόβαθρο για τη συλλογή, την καταχώρηση και εν τέλει την προώθηση όλης της σχετικής πληροφορίας, καθιστώντας έτσι τη διαδικασία λήψης απόφασης ανιχνεύσιμη και διαφανή. Ως εκ τούτου κρίνεται απαραίτητη η ενσωμάτωση πολυκριτηριακής ανάλυση των πιθανών θέσεων χωροθέτησης.
Ειδικά για την περιοχή των Βασιλικών τώρα, ένα σημαντικό ζήτημα που ανακύπτει είναι η προέλευση της πρώτης ύλης για τη λειτουργία των μονάδων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από βιομάζα ισχύος μικρότερης ή ίσης του 1 MWel είναι δυνατόν να χωροθετηθούν ακόμα και σε περιοχές με γη υψηλής παραγωγικότητας, προκειμένου έτσι να διευκολυνθεί η γειτνίασή τους με τα σημεία παραγωγής της βιομάζας.
Στην περίπτωση των μονάδων του δήμου Θέρμης, όμως, οι οποίες σχεδιάζονται για τη χρήση και δασικών αποβλήτων από γειτονικές χώρες (π.χ. Βουλγαρία) ή βιορευστά από Ασιατικές χώρες, η γειτνίαση με τους χώρους παραγωγής της βιομαζικής πρώτης ύλης εκλείπει. Με βάση το παραπάνω, η χωροθέτησή τους σε γη υψηλής παραγωγικότητας δεν εξυπηρετεί καμιά τεχνο-οικονομική απαίτηση λειτουργίας και δεν συνάδει με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης στο πλαίσιο ενός αειφόρου χωροτακτικού σχεδιασμού.
Επτά σημεία- “κλειδιά” για τη ΜΠΕ
Με βάση και τα παραπάνω, η ομάδα εργασίας που το ΤΕΕ/ΤΚΜ συγκρότησε για το θέμα και η οποία άμεσα κινητοποιήθηκε και παρέδωσε το πόρισμά της, κατέληξε ότι τα επτά σημαντικά ζητήματα που θα συνεισέφεραν στην πληρότητα και την επάρκεια γενικά των ΜΠΕ για τέτοιες μονάδες είναι τα εξής:
α. η ακριβής περιγραφή και ανάλυση της πρώτης ύλης, η οποία έχει θεμελιώδη ρόλο σε κάθε διαδικασία αεριοποίησης (συμπεριλαμβανομένης της περιγραφής της προέλευσης της εν λόγω βιομάζας),
β. η σαφήνεια των υπολογισμών/εκτιμήσεων σχετικών με την τέφρα που συλλέγεται/κατακρατείται/εκλύεται,
γ. η επαρκής αντιμετώπιση των θεμάτων σχηματισμού και περιορισμού της δημιουργίας πίσσας (και συμπυκνώματος πίσσας) κατά την παραγωγική διαδικασία,
δ. η σαφέστερη διατύπωση και επαλήθευση των ισοζυγίων μάζας και ενέργειας,
ε. η ενδελεχής αναφορά στα μέτρα προστασίας και στην παρουσίαση των απαραίτητων προδιαγραφών,
στ. η ανάλυση επικινδυνότητας σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (τόσο σε συνθήκες μόνιμης κατάστασης όσο και δυναμικής λειτουργίας) και τέλος
ζ ο αναλυτικότερος προσδιορισμός της περιβαλλοντικής παρακολούθησης των υπό μελέτη μονάδων (για τον οποίο έγινε αναλυτικά λόγος πιο πάνω)
Γιατί αντίστοιχα έργα δεν είχαν επιτυχή κατάληξη στο παρελθόν;
Στην Ελλάδα υπάρχει πολύχρονη εμπειρία από την καύση βιοαερίου σε χώρους διάθεσης αποβλήτων, αλλά στην περίπτωση του αερίου σύνθεσης που προκύπτει από την αεριοποίηση δεν υπάρχει αντίστοιχη εμπειρία. Η σύσταση του παραγόμενου αερίου που αποτυπώνεται στα τεύχη της ΜΠΕ για τις συγκεκριμένες μονάδες δεν αφορά σε βιοαέριο, το οποίο έχει υψηλή συγκέντρωση σε μεθάνιο, αλλά σε αέριο σύνθεσης.
Οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την παραγωγή του αντιμετωπίζονται με μηχανικές και χημικές μεθόδους αντίστοιχες των παραγωγικών διαδικασιών της χημικής βιομηχανίας.
Η μακροχρόνια εμπειρία έχει καταδείξει ότι αντίστοιχα έργα, ειδικά αυτά που χαρακτηρίζονται από τεχνολογία που σχετίζεται με οποιαδήποτε θερμοχημική διεργασία, δεν χαρακτηρίζονται από επιτυχή κατάληξη στη χώρα μας κυρίως γιατί:
- Δεν επιτυγχάνουν μεγιστοποίηση της κοινωνικής συναίνεσης στην περιοχή μελέτης/εφαρμογής. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με έγκαιρη διάχυση πληροφορίας από τον οποιοδήποτε επενδυτή για το υπό μελέτη έργο και τις τεχνολογίες που υιοθετεί όπως γίνεται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (τουλάχιστον 6 μήνες με 1 έτος πριν), ή/και
- Δεν χαρακτηρίζονται από ΜΠΕ κατάλληλης επάρκειας για να υποστηριχθεί το υπό μελέτη έργο, ή/και
- Δεν λαμβάνει χώρα η απαραίτητη πολυκριτηριακή ανάλυση των πιθανών θέσεων χωροθέτησης, ή/και
- Χαρακτηρίζονται από διαμάχη οικονομικών δραστηριοτήτων στις τοπικές κοινωνίες, ή/και
- Δεν διασφαλίζεται η λειτουργία τέτοιων μονάδων σύμφωνα με το εκάστοτε νομοθετικό πλαίσιο.