Οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης το 2025

Επιμέλεια: Κυριακή Πετρίδου, αρχιτέκτων, MSc

Κάθε χρόνο από το 1985, η Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει τις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης, έναν τίτλο που στοχεύει στην ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και ποικιλομορφίας της, με σκοπό την ενδυνάμωση της ενότητας και την προώθηση της συνεργασίας στην Ευρώπη. Αυτή η πρωτοβουλία ενθαρρύνει τις πόλεις να παρουσιάσουν τη μοναδική τους πολιτιστική κληρονομιά, τη σύγχρονη δημιουργικότητα και τα τοπικά έργα σε ένα ευρύτερο κοινό.

Για μία ακόμη χρονιά, οι ευρωπαϊκές αρχές επέλεξαν λιγότερο γνωστές πόλεις και περιοχές στον ετήσιο εορτασμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Το 2025, επιλέχθηκαν για να μοιραστούν αυτόν τον διάσημο τίτλο η πόλη και η γύρω περιοχή του Chemnitz (Κέμνιτς) της Γερμανίας και οι δίδυμες πόλεις  Nova Gorica (Νόβα Γκόριτσα) και Gorizia (Γκορίτσια), στα σύνορα της Σλοβενίας και της Ιταλίας, που αντιπροσωπεύουν μια γέφυρα μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, πέρα ​​από τα εθνικά σύνορα.

Chemnitz 2025

Ο βιομηχανικός κόμβος της Σαξονίας, το Chemnitz (Κέμνιτς), μαζί με 38 δήμους από την Κεντρική Σαξονία, τα Όρη Ore και την περιοχή Zwickau έχουν ονομαστεί Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2025. Το Κέμνιτς και η γύρω περιοχή συνδέονται με μια ζωντανή κοινή πολιτιστική και βιομηχανική κληρονομιά. Ο τίτλος είναι μια πρόσκληση σε όλους να έρθουν και να ανακαλύψουν την ιστορία της ανατολικής γερμανικής περιοχής στην καρδιά της Ευρώπης.

Μέρος του «διπλού δημαρχείου» στο ιστορικό κέντρο του Chemnitz, Γερμανία.

Το αόρατο γίνεται ορατό

“C the Unseen” – το μότο για το Chemnitz 2025 είναι και πρόσκληση και πρόγραμμα. Ο στόχος είναι να γίνει ορατό το προηγουμένως αόρατο και μη ανακαλυφθέν. Ο τίτλος «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας σε ανθρώπους, μέρη και δραστηριότητες που δεν έχουν βρεθεί ακόμη στο επίκεντρο της προσοχής των τουριστών. Θέλουν να δείξουν τον εαυτό τους και να υποδεχθούν θερμά τους καλεσμένους τους.

Μια χρονιά γεμάτη εμπειρίες και συναντήσεις

Η18η Ιανουαρίου 2025 σηματοδοτεί την έναρξη μιας χρονιάς με αμέτρητες εκδηλώσεις και ευκαιρίες συμμετοχής. Θα υπάρχουν φεστιβάλ, εκθέσεις, θέατρο, παραστάσεις, αλλά και αθλήματα, γαστρονομικές απολαύσεις, εργαστήρια και εκδηλώσεις. Θα συμμετέχουν πολλοί τοπικοί παράγοντες  και καταξιωμένοι εθνικοί και διεθνείς καλλιτέχνες. Το πρόγραμμα επιδιώκει την δημιουργία εμπειριών και συναντήσεων. Μεταφέρει το παρελθόν και το παρόν των ανθρώπων που ζουν εδώ. Δημιουργούνται νέοι χώροι καθώς και ευκαιρίες για ενεργό συμμετοχή.

Τόποι κατασκευής και αλλαγής

Το Κέμνιτς πόλη της Ανατολικής Γερμανίας χαρακτηρίζεται από μεγάλη παράδοση και πολλές ανατροπές, με πιο πρόσφατη το τέλος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας και τη μετονομασία του Karl-Marx-Stadt σε Chemnitz, την παλαιότερη ονομασία του. Η ικανότητα να επανεφευρίσκει κανείς συνεχώς τον εαυτό του είναι βαθιά ριζωμένη σε αυτήν την περιοχή, όπου η  κοινωνική αλλαγή ήταν πάντα καταλύτης για την καινοτομία.

Η γιγάντια προτομή του Καρλ Μαρξ του Lev Kerbel (Λεβ Κέρμπελ), διάσημο σύμβολο του Chemnitz.

Βιομηχανική κουλτούρα, τότε και τώρα
Το Chemnitz, το Zwickau και η γύρω περιοχή έχουν συμβάλει σημαντικά στη βιομηχανική ανάπτυξη της Γερμανίας, ιδιαίτερα στους κλάδους της κλωστοϋφαντουργίας, της μηχανολογίας, των σιδηροδρόμων και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Η εξόρυξη στα Όρη Ore κάποτε έκανε την περιοχή οικονομικό προπύργιο και οι παραδοσιακές τέχνες και χειροτεχνίες εξακολουθούν να είναι γνωστές παγκοσμίως σήμερα. Η περιοχή εξόρυξης Erzgebirge/Krušnohorí αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 2019.
Η εκβιομηχάνιση έφερε πλούτο και ευημερία καθώς και την ακμή της τέχνης και του πολιτισμού. Κορυφαία μουσεία και μοναδική αρχιτεκτονική αποτελούν μάρτυρες αυτής της πολιτιστικής ανάπτυξης.  Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλη πυκνότητα μεσαιωνικών, αναγεννησιακών και μπαρόκ κάστρων, καθώς και από συλλογές θεάτρου, μουσικής και τέχνης. Υπάρχει επίσης μια ποικιλία από διαδρομές πεζοπορίας, ποδηλασίας και νερού.

Το πρόγραμμα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας

Βάση του προγράμματος αποτέλεσε  το μοντέλο Chemnitz – ένα μεγάλο κατασκευαστικό έργο που συνδέει την περιοχή μέσω τραμ και συνεχώς επεκτείνεται. Αρχικά, οι 24 δήμοι σύμφωνα με το μοντέλο του Chemnitz ένωσαν τις δυνάμεις τους, ενώ περισσότεροι εντάχθηκαν αργότερα. Τα στοιχεία συνοχής της περιοχής είναι οι κοινές παραδόσεις, οι ανατροπές και τα νέα ξεκινήματα, κοινά εδάφη, φύση και πολιτισμός. Στο πρόγραμμα Chemnitz 2025,  η δράση  “On the move!” (“Σε κίνηση!”) αφιερώνεται σε αυτήν την κοινή, ζωντανή ιστορία. Το πεδίο του προγράμματος αφηγείται τις ιστορίες ανθρώπων από την περιοχή: τι τους συγκίνησε στο παρελθόν, τι τους συγκινεί σήμερα και τι θα τους συγκινήσει στο μέλλον.
Το μονοπάτι τέχνης και γλυπτικής PURPLE PATH art and sculpture trailθα παρουσιάσει έργα διάσημων διεθνών, εθνικών και τοπικών καλλιτεχνών που αφηγούνται την ιστορία των ανθρώπων, των χειροτεχνιών και της βιομηχανίας της περιοχής.

Έργα γλυπτικής στο PURPLE PATH art and sculpture trail.

Μία άλλη ενδιαφέρουσα δράση,  που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα,  αφορά τον αρχιτέκτονα Frei Otto, ο οποίος σπάνια συνδέεται με τη γενέτειρά του Chemnitz-Siegmar και ο οποίος επηρέασε θεμελιωδώς την αρχιτεκτονική του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα όσο κανένας άλλος. Το πρωτοποριακό του πνεύμα και η δουλειά του στην ελαφριά κατασκευή αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για αμέτρητους αρχιτέκτονες, μηχανικούς και καλλιτέχνες παγκοσμίως, ανάμεσά τους και ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Kengo Kuma.

Η δράση με τίτλο Beyond geometry. Frei Otto × Kengo Kuma –  A programme in honour of Frei Otto’s 100th birthday είναι ένα πολυμερές πρόγραμμα, το οποίο επιμελούνται πολλοί συνεργάτες και αποτελείται από εκδηλώσεις, εργαστήρια και εκθέσεις, με σκοπό να τον αναδείξει ως μια σημαντική προσωπικότητα από το Chemnitz.

Nova Gorica και Gorizia   

Η Nova Gorica και η Gorizia μοιράζονται την ίδια δέσμευση: να είναι η Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Πολιτισμού Χωρίς Σύνορα.  Αυτές οι πόλεις μοιράζονται όχι μόνο μια γεωγραφική θέση αλλά και μια πολύπλοκη ιστορία. Βρισκόμενες στο σταυροδρόμι του σλαβικού και ιταλικού πολιτισμού, αυτή η περιοχή κάποτε χωρίστηκε από το Σιδηρούν Παραπέτασμα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Σήμερα, λειτουργεί ως ζωντανό παράδειγμα της δύναμης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Η μοναδική φύση αυτής της διασυνοριακής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας φέρνει κοντά δύο έθνη και πολιτισμούς, με φόντο το εκπληκτικό φυσικό σκηνικό της κοιλάδας του ποταμού Soča και των Ιουλιανών Άλπεων. Στη μία πλευρά βρίσκεται η Nova Gorica (Νόβα Γκόριτσα), που χτίστηκε από την αρχή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν χαράχτηκαν τα διαχωριστικά σύνορα μεταξύ Ιταλίας και Σλοβενίας. Από την άλλη είναι η Gorizia (Γκορίτσια), ένα πολιτιστικό, διοικητικό και οικονομικό κέντρο με αρχαία ιστορία.

Μια εκπληκτική θέα της κοιλάδας Vipava και της Nova Gorica στη Σλοβενία.
Εναέρια άποψη της Gorizia στην Ιταλία.

Το GO Borderless έχει μια αποστολή: να δώσει φωνή στη συνδυασμένη κληρονομιά μιας μοντερνιστικής πόλης και μιας πόλης χιλιάδων ετών. Να ξεπεράσουν τα όριά τους σε ένα ταξίδι συμφιλίωσης.

Το πρώτο βήμα ήταν να αναπτυχθεί μια καινοτόμος διασυνοριακή στρατηγική, μια ισχυρή αίσθηση συνοχής και μια κοινή προσπάθεια επικοινωνίας ανάμεσα σε δύο χώρες, δύο πόλεις και πολλούς ανθρώπους, προκειμένου το 2025 να ξεπεραστούν τα φυσικά και πολιτιστικά εμπόδια μεταξύ των δύο κοινωνιών και να αποδείξουν ότι η διασυνοριακή διακυβέρνηση έχει θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των ευρωπαϊκών προαστίων, που αποτελούν βασικά κομμάτια του μωσαϊκού της ΕΕ.  Το αποτέλεσμα είναι το πολιτιστικό και καλλιτεχνικό πρόγραμμα του GO!2025, του οποίου τα μοναδικά έργα ξεπερνούν τα σύνορα και ξεπερνούν τα συνηθισμένα.

Τα σύνορα χαράχτηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού καθόρισε πού τελειώνει η Γιουγκοσλαβία και πού ξεκινά η Ιταλία.

From Station to Station (Από Σταθμό σε Σταθμό) είναι η εκδήλωση έναρξης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, που θα πραγματοποιηθεί στις 8 Φεβρουαρίου. Αυτή είναι η μεγαλύτερη εκδήλωση για κάθε Πολιτιστική Πρωτεύουσα και ο μεγαλύτερος αριθμός ντόπιων και ξένων προσκεκλημένων, τουριστών και πολιτικών εκπροσώπων από τη Σλοβενία, την Ιταλία, τις Βρυξέλλες και αλλού στην Ευρώπη αναμένεται να επισκεφθούν την πόλη και την περιοχή. Την παράσταση θα σκηνοθετήσει η Neda Rusjan Bric, σκηνοθέτης, ηθοποιός, συγγραφέας, καθηγήτρια σεναρίου και καλλιτεχνικός σύμβουλος του GO!2025.

Μία από τις πιο συναρπαστικές πτυχές του προγράμματος της  Nova Gorica-Gorizia είναι η τέχνη πολυμέσων και περφόρμανς σε φυσικά τοπία. Οι επισκέπτες μπορούν να περιμένουν να βιώσουν παραστάσεις σε εξαιρετικές τοποθεσίες, εγκαταστάσεις που προκαλούν σκέψη και εργαστήρια για την τεχνολογία, την καινοτομία και τη γλώσσα για έναν κόσμο χωρίς σύνορα.

Αυτές οι πόλεις σχεδιάζουν επίσης να επιδείξουν το καλύτερο από το φυσικό τους περιβάλλον, με οικολογικά έργα που περιλαμβάνουν πράσινους διαδρόμους, αστικά δάση και χώρους σχεδιασμένους για τη βιοποικιλότητα.

Η Nova Gorica και η Gorizia θα αναδείξουν επίσης τη γαστρονομική τους κληρονομιά μέσω διασυνοριακών εκδηλώσεων τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των Tastes without Borders, που θα ενώσουν τη σλοβενική και την ιταλική κουζίνα σε μια γιορτή γεύσης και πολιτιστικής συγχώνευσης.

Ab Initio – Ένα έργο αστικής ουτοπίας

Η Nova Gorica χτίστηκε από την αρχή και υπήρξε η πρώτη προγραμματισμένη νέα πόλη στη μεταπολεμική Γιουγκοσλαβία. Η έρευνα στην ιστορία της Nova Gorica επιτρέπει τη διατήρηση και την προώθηση της υλικής και άυλης κληρονομιάς της πόλης. Εκτός από την έρευνα, το έργο στοχεύει επίσης να δημιουργήσει ένα ψηφιακό αρχείο της αστικής κληρονομιάς της Nova Gorica. Το έργο καλύπτει ένα κενό στην έρευνα και την αξιολόγηση της κληρονομιάς δημιουργώντας την πρώτη ολοκληρωμένη, διαφανή και ανοιχτή πλατφόρμα για την ιστορία της πόλης και τις ιστορίες των κατοίκων της. Το έργο περιλαμβάνει επίσης την ανάλυση και την παρουσίαση νέων (μοντερνιστικών) πόλεων, οι οποίες επίσης έχουν χτιστεί εξαρχής στην Ευρώπη του εικοστού αιώνα.

Το Ab Initio στοχεύει να ανακαλύψει ξανά την αξία της μοντερνιστικής κληρονομιάς της Nova Gorica και να διερευνήσει τη διαδικασία κατασκευής μιας νέας αστικής περιοχής από την αρχή (ab initio). Μέρος του έργου είναι επίσης η εξερεύνηση άλλων νέων πόλεων, ώστε να μπεί η Nova Gorica σε μια ευρύτερη προοπτική και να ξεκινήσει η διαμόρφωση νέων στρατηγικών.

(Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εξέλιξη του έργου στο Facebook και στο Instagram.)

«Andy Warhol. Beyond Borders»

Από τις 20 Δεκεμβρίου 2024 έως τις 4 Μαΐου 2025, το Palazzo Attems Petzenstein, στη Γκορίτσια, φιλοξενεί τη μεγάλη έκθεση «Andy Warhol. Πέρα από τα Σύνορα». Το έργο αναδεικνύει την πορεία ενός από τους μεγαλύτερους πρωταγωνιστές της Pop Art, μεταφέροντας το κοινό στην καρδιά της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής επανάστασης που ενσάρκωσε ο Warhol.

Με 180 έργα, η έκθεση παρακολουθεί την καλλιτεχνική πορεία και τη ζωή του μεγάλου Αμερικανού καλλιτέχνη, καθώς και τα θεμελιώδη θέματα της αισθητικής του. Η έκθεση διερευνά θέματα όπως η μόδα, η μουσική, ο κινηματογράφος και ο καταναλωτισμός: αυτές οι βασικές πτυχές όχι μόνο σημάδεψαν το έργο του Warhol, αλλά συνεχίζουν να αποτελούν βασικά στοιχεία της σύγχρονης τέχνης. Η εμβληματική σειρά Campbell’s Soup, Flowers and Marilyn, μαζί με πορτρέτα διασημοτήτων όπως η Jackie Kennedy, ο Mohammed Ali, η Grace Kelly ακόμη και ο Superman και ο Mickey Mouse, δείχνουν πώς ο καλλιτέχνης κατάφερε να μετατρέψει τη μαζική κουλτούρα σε διαχρονικά εικονίδια.
Ο επισκέπτης θα έχει επίσης την ευκαιρία να εξερευνήσει δύο εγκαταστάσεις πολυμέσων στο τμήμα «μουσική»: τη θρυλική εκδήλωση πολυμέσων του 1966 – «The Exploding Plastic Inevitable» με τους Nico και Lou Reed’s Velvet Underground  και τα υποβλητικά «Silver Clouds», ένα δωμάτιο που κατοικείται από ασημένια μαξιλάρια φουσκωμένα με ήλιο που επιπλέουν στον αέρα, δημιουργώντας μια παιχνιδιάρικη και διαδραστική ατμόσφαιρα, σύμβολο της οραματικής ιδιοφυΐας του Warhol.
Η  Έκθεση αποτελεί  ένα καθηλωτικό ταξίδι, σχεδιασμένο για να προσφέρει σε κάθε επισκέπτη μια οπτικά και συναισθηματικά εντυπωσιακή εμπειρία που ξεπερνά τα όρια του χρόνου και του πολιτισμού και προσκαλεί κάποιον να εξερευνήσει τον κόσμο με την ίδια περιέργεια και ανοιχτότητα, που χαρακτήριζε τον ίδιο τον Warhol.

ΠΗΓΕΣ:
https://chemnitz2025.de/en/
https://www.go2025.eu/en
https://www.forbes.com/sites/davidnikel/2024/10/24/these-are-the-european-capitals-of-culture-for-2025/
https://www.bbc.com/travel/article/20241213-nova-gorica-europes-first-borderless-capital-of-culture

Comments are closed