Γράφει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Κατσιφαράκης
Κοσμήτορας της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ
Η απάντηση στο ερώτημα ποιο είναι το μήνυμα του Πολυτεχνείου σήμερα, δεν είναι εύκολη. Το κεντρικό σύνθημα που συμπύκνωνε τα αιτήματα της εποχής, ήταν το: «ψωμί, παιδεία, ελευθερία».
Με τη μεταπολίτευση και την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση άρχισε μία περίοδος σχετικής οικονομικής ευμάρειας, χωρίς βελτίωση, όμως, του παραγωγικού ιστού. Έτσι, το πρώτο μέρος του συνθήματος, η απαίτηση για «ψωμί», ξεχάστηκε. Πραγματικά εύχομαι να μην επανέλθει δραματικά, γιατί με τα μνημόνια και τώρα με τον κορωνοϊό φάνηκαν τα πολλά ελλείμματα στην παραγωγική βάση της χώρας μας.
Το αίτημα για καλύτερη παιδεία είναι διαχρονικό. Η τεχνική εκπαίδευση βελτιώθηκε, όχι όμως η Παιδεία συνολικά, πρέπει να την ξανακοιτάξουμε. Μαθαίνουν οι μαθητές τη γλώσσα μας σε ικανοποιητικό βαθμό; Μαθαίνουν την ιστορία; Καλλιεργείται πραγματικά η κριτική σκέψη και η οικολογική συνείδηση; Αναπτύσσεται η φιλοκαλία; «Λίκνο ομορφιάς και μέτρου η πατρίς μου», έγραφε ο ποιητής. Λέει αυτό τίποτε σε όσους νέους βανδαλίζουν μνημεία ή προκαλούν φθορές σε πανεπιστημιακά ή άλλα κτίρια; Μπορούμε να είμαστε ευχαριστημένοι, όταν, για παράδειγμα, ένας μαθητής μπαίνει στο Τμήμα Μαθηματικών ενός Πανεπιστημίου με μέσο όρο 3; Πώς θα το τελειώσει και τι θα κάνει αν το τελειώσει; Σοβαρότατα ζητήματα που πρέπει να τα δούμε.
Επίσης η τεχνική παιδεία πάσχει με την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ. Ήταν πολύ μεγάλο λάθος. Είναι λάθος να φτιάχνεις την ανώτατη βαθμίδα κι όχι τις ενδιάμεσες. Αυτό πρέπει επειγόντως να το ξανακοιτάξει η Πολιτεία.
Από την άλλη μεριά είναι ενθαρρυντικό το ότι βγάζουμε πολλούς καλούς επιστήμονες. Αυτό οφείλεται στο ότι η Σχολή μας, και πολλές άλλες, είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από αυτήν που μερικοί νομίζουν. Ακόμη και ένα μέρος της εργαστηριακής υποδομής είναι εντυπωσιακό, αν και ασφυκτιούμε στους χώρους που είμαστε. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί από τους νέους επιστήμονες που ετοιμάζουμε, δεν μπορούν να βρουν κατάλληλη εργασία στη χώρα μας και φεύγουν στο εξωτερικό. Έτσι επιδεινώνεται και το δημογραφικό πρόβλημα.
Επίκαιρη παραμένει επίσης η αναφορά του συνθήματος του Πολυτεχνείου στην ελευθερία. Είναι κι αυτή ένα πολύτιμο αγαθό για το οποίο πρέπει να φροντίζουμε, αν και ζούμε αναμφίβολα σε μια δημοκρατική χώρα. Υπάρχουν διάφοροι κίνδυνοι, από πολλές πλευρές. Υπάρχει ο εξωτερικός κίνδυνος από την Τουρκία. Ας μην ξεχνάμε ότι το βόρειο μέρος της Κύπρου είναι υπό τουρκική κατοχή από το 1974. Κινδυνεύει ακόμη η ουσιαστική ελευθερία από τον έλεγχο βασικών αγαθών, αλλά και της ενημέρωσης, από λίγους. Η γενιά μου, τουλάχιστον, έχει διαβάσει το 1984 του Όργουελ και μπορεί να διακρίνει τον κίνδυνο αυτόν. Φαλκιδεύεται, τέλος, η ελευθερία από τον υπερτονισμό ατομικών δικαιωμάτων σε βάρος των συλλογικών, από αυτό που αποκλήθηκε «δικαιωματισμός». Ένα παράδειγμα (κάπως ακραίο), είναι το να θεωρεί κάποιος δικαίωμά του τη ρίψη μολότοφ, στο όνομα, ίσως κάποιας εύηχης ιδέας.
Παραμένει, λοιπόν, επίκαιρο, κατά τη γνώμη μου, το μήνυμα του Πολυτεχνείου. Μακάρι να εμπνεόμαστε από αυτό, ερμηνεύοντάς το σωστά.