Συγκλονιστική από όλες τις απόψεις – την ανθρωπιστική πρωτίστως, αλλά επίσης την οικονομική και την επιστημονική – είναι η τραγωδία που εξελίσσεται στην γειτονική Τουρκία και στη Συρία, με τον αριθμό των νεκρών να ξεπερνά ήδη τους 12.000, πολλαπλάσιους τραυματίες, ενώ σε εκατομμύρια μετριούνται οι άστεγοι από την κατάρρευση χιλιάδων κτιρίων και την ακαταλληλότητα πολλών περισσοτέρων.
Ήδη η Διοικούσα Επιτροπή του ΤΕΕ/ΤΚΜ έλαβε απόφαση στην τελευταία της συνεδρίαση, για συγκέντρωση ανθρωπιστικού υλικού υπέρ των σεισμοπλήκτων της Τουρκίας και της Συρίας (βλ. ΕΔΩ).
Όπως αναφέρεται στην πρώτη ανάλυση που συνέταξαν ο Διευθυντής Ερευνών του ΙΤΣΑΚ κ. Βασίλης Μάργαρης και ο ομότιμος ερευνητής του ΙΤΣΑΚ και επικεφαλής της Διαρκούς OE Φυσικών Τεχνολογικών και άλλων Καταστροφών του ΤΕΕ/ΤΚΜ κ. Βασίλης Λεκίδης (στο τέλος του κειμένου παρατίθεται ολόκληρη η ανάλυση), “την 6η Φεβρουαρίου 2023 και ώρα Ελλάδας 03:17 (UTC 01:17 & Turkish time 04:17) σημειώθηκε η πρώτη πολύ σφοδρή σεισμική δόνηση μεγέθους Μ7.8 (USGS, ZFZ) με γεωγραφικές συντεταγμένες 37.174ο Ν και 37.032οΕ και εκτιμώμενο βάθος περίπου 17 Km.
O σεισμός αυτός εντοπίζεται στην επαρχία Kahramanmaras και κοντά στην πόλη Gaziantep στην Νότια Τουρκία στα σύνορα με την Συρία κατά μήκος της μεγάλης ρηξιγενούς ζώνης της Ανατολικής Ανατόλιας (EAFZ: East Anatolia Fault Zone). Την ίδια μέρα καταγράφεται (6η Φεβρουαρίου 2023) και ώρα Ελλάδος 12:24 (UTC 10:24 & Turkish time 13:24) δεύτερος πολύ ισχυρός σεισμός βορειότερα του πρώτου με μέγεθος Μ7.5 με γεωγραφικές συντεταγμένες 38.024ο Ν και 37.203οΕ και εκτιμώμενο βάθος περίπου 10 Km. Οι σεισμοί έγιναν αισθητοί σε όλη την Τουρκία στην Συρία, το Ισραήλ, την Κύπρο, την Ιορδανία το Ιράκ καθώς και στην Αρμενία και την Γεωργία. H χωρική κατανομή των επίκεντρων του κύριου σεισμού και των μετασεισμών μέχρι τη 8η Φεβρουαρίου 2023 δίνεται στο χάρτη του σχήματος (1: USGS report) της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας.”
Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, “ο κύριος σεισμός πρόεκυψε σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις από ένα επιφανειακό ρήγμα μετασχηματισμού αριστερόστροφης συνιστώσας. H σφοδρότητα της έντασης των 2 μεγαλύτερων σεισμών ήταν μεγάλη με αποτέλεσμα να εκλυθούν μεγάλες ποσότητες σεισμικής ενέργειας προκαλώντας τεράστιες καταστροφές σε πόλεις και οικισμούς στις εκτεταμένες επικεντρικές περιοχές των 2 σεισμικών δονήσεων (Μ7.8 & 7.5) τόσο της Τουρκίας όσο και της Συρίας. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των Διεθνών Σεισμολογικών Κέντρων και της Τουρκίας η υψηλότερες Μακροσεισμικές Εντάσεις που παρατηρήθηκαν στις επικεντρικές περιοχές των 2 σεισμών κυμαίνονταν ΙΜΜ=ΙΧ – Χ+.
Με βάση τα μεγέθη των 2 ισχυρών σεισμών η ρηξιγενής ζώνη εκτιμήθηκε σε μήκος μεγαλύτερο >100-150 km με αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός επιταχυνσιογραφημμάτων να καταγραφεί από το Τουρκικό και άλλα γειτονικά δίκτυα. Οι χάρτες αισθητότητας της σεισμικής δόνησης των 2 κύριων σεισμών(Μ7.8 & 7.5), καταδεικνύουν ότι στην πλειόσειστη περιοχή κατα μήκος της Ανατολικής Ανατόλιας (EAFZ) οι μέγιστες τιμές των εδαφικών επιταχύνσεων κυμάνθηκαν μέχρι 0.60-0.75 g για τους 2 κύριους σεισμούς (Μ7.8 & 7.5), πράγμα το οποίο μπορεί να αιτιολογίσει την επίδραση σημαντικών σεισμικών φορτίων στις κατασκευές των γειτονικών περιοχών (προσωπική επικοιν. Prs. Aysegul Askan & Zeynep Gulerce, METU). Φυσικά παρουσιασθηκε μία καταγραφή ισχυρής σεισμικής κίνησης με PGA>1.3 – 1.9 g η οποία όμως οφειλόταν σε τεχνική βλάβη του συγκεκριμένου επιτχυνσιογράφου. Προκειμένου να επαληθευτούν οι υψηλές τιμές της ισχυρής σεισμικής κίνησης στην συγκεκριμένη σεισμογενή περιοχή μπορούν να παρατεθούν ερευνητικά στοιχεία από παλαιότερη Πιθανολογική Εκτίμηση της Σεισμικής Επικινδυνότητας (ΠΕΣΕ) για την ίδια περιοχή EAFZ, υιοθετώντας μοντέλα σεισμκών ρηγμάτων (Gulerce etal., 2017).
Το φαινόμενο των μαζικών αστοχιών συνεχίζεται και θα διαρκέσει πολλούς μήνες με τους μετασεισμούς που γίνονται. Ο αριθμός των καταρρεύσεων είναι μεγάλος ( >7000 κτηρίων) και τα κτήρια που κατέρρευσαν σχεδιάστηκαν με τους παλιούς κανονισμούς της Τουρκίας η και χωρίς αντισεισμικές διατάξεις.”
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο πρώτος σεισμός έπιασε κυριολεκτικά τους ανθρώπους στον ύπνο. Ο δεύτερος σημειώθηκε, ενώ ήδη σωστικά συνεργεία και πολίτες επιχειρούσαν στα χαλάσματα αναζητώντας επιζώντες.
Σύμφωνα με τις σεισμολογικές καταγραφές, όπως αυτές αποτυπώνονται στα διεθνή πρακτορεία ειδήσεων, περισσότεροι από 120 μετασεισμοί, δεκάδες από τους οποίους από 6 έως 6,7 της κλίμακας Ρίχτερ, είχαν καταγραφεί μέσα στο πρώτο 24ωρο μετά τους δύο μεγάλους σεισμούς.
Κάθε φορά που τα συνεργεία των διασωστών έπεφταν στη “μάχη” για να προλάβουν τους επιζώντες , ένας νέος ισχυρός μετασεισμός, προκαλούσε νέες καταστροφές, νέες απειλές, νέα προβλήματα, θυμίζοντας μια σεισμική “λερναία ύδρα”.
Ήδη στις πληγείσες περιοχές επιχειρούν συνεργεία διάσωσης από 20 χώρες με την ελληνική ΕΜΑΚ να συγκινεί ιδιαίτερα τους Τούρκους για το πάθος και τις επιτυχίες της.
Σύμφωνα με τον καθηγητή αντισεισμικών κατασκευών Παναγιώτη Καρύδη ο οποίος βρίσκεται στην Τουρκία ως εμπειρογνώμονας της Ελληνικής Αποστολής Διάσωσης η ισοπέδωση πολλών κτιρίων σε οικοδομικά μπλοκ, ενώ άλλες κατασκευές δεν εμφάνισαν σοβαρές βλάβες, οφείλεται σε έναν συνδυασμό κατακόρυφων και οριζόντιων κυμάτων στην περιοχή.
«Εμείς εξετάζουμε κυρίως τα κτίρια, δηλαδή το γιατί έπεσαν κατ’ αυτόν τον τρόπο και γιατί άλλα δεν κατέρρευσαν ενώ ήταν δίπλα σε άλλα που έπεσαν και ήταν παρόμοια. Εξετάζουμε τη δομική υποδομή, την κατάσταση των κτηρίων», τόνισε μιλώντας στην ΕΡΤ. «Η έκταση της ζημιάς είναι σχεδόν μια Ελλάδα. Δεν είναι μικρό. H οποιαδήποτε βοήθεια και αν σταλεί δεν φτάνει με τίποτα, δεν επαρκεί. Είναι σταγόνα στον ωκεανό ότι γίνεται. Είναι περιοχές που ακόμα δεν έχει πάει άνθρωπος. Φοβάμαι ότι το τίμημα θα είναι πολύ μεγάλο. Η κατάρρευση έγινε ακαριαία και περίπου δεν ισχύουν αυτά που λέμε “μπες κάτω από το τραπέζι” ή “προσπάθησε να βρεις μια περιοχή που είναι πιο ασφαλής”. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν προλαβαίνει ο κόσμος να αντιδράσει με τίποτα. Βρίσκεται κατευθείαν κάτω. Όταν είμαστε μακριά από το επίκεντρο, η δόνηση είναι ενιαία. Όταν είμαστε κοντά στο επίκεντρο, η δόνηση είναι εντελώς ανώμαλη. Αυτό είχε παρατηρηθεί στη Ρικομέξ που έπεσε ενώ δίπλα, ένα τριώροφο κτήριο από σαθρά υλικά δεν έπαθε τίποτα.»
Σύμφωνα με τον κ. Καρύδη το τραγικό αυτό αποτέλεσμα είναι συνάρτηση παραμέτρων: Πρώτον, το μέγεθος του σεισμού, το οποίο συμβάλλει τόσο στην ένταση όσο και στην έκταση. Δεύτερον, είναι το βάθος του σεισμού. Ένα κτήριο τριών ετών κατέρρευσε χθες με έναν σεισμό 3,5 Ρίχτερ γιατί είχε ήδη καταπονηθεί. Δυστυχώς στην Τουρκία, αλλά και την Συρία έχουμε συνδυασμό δυσμενών παραμέτρων».
O διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου Άκης Τσελέντης περιγράφοντας τον μηχανισμό του φαινομένου εξήγησε ότι η πλάκα της Αφρικής πιέζει προς ανατολή την πλάκα της Αραβία η οποία με την σειρά της πιέζει προς τα βόρεια την πλάκα της Τουρκίας η οποία κινείται «σαν σφήνα» προς τα δυτικά και η κίνηση αυτή γίνεται πάνω στο ρήγμα της ανατολικής Ανατολίας. Ο κ. Τσελέντης εκτίμησε ότι η μετασεισμική ακολουθία θα διαρκέσει για μήνες με πολύ ισχυρούς μετασεισμους που θα φτάνουν ακόμη και τα 7 Ρίχτερ.
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν χαρακτήρισε τους σεισμούς ως τη μεγαλύτερη καταστροφή της χώρας από το 1939, όταν ο σεισμός στο Ερζιντζάν άφησε πίσω του σχεδόν 33.000 νεκρούς και περίπου 100.000 τραυματίες.
Επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια, ύψους 6,5 εκατομμυρίων ευρώ, θα παράσχει η ΕΕ στην Τουρκία και τη Συρία μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ, ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Για τη Συρία, ανακοίνωσε σε πρώτη φάση επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια 3,5 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό καλύπτει πρόσβαση σε στέγη, νερό και αποχέτευση σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, καθώς και την παροχή διαφόρων ειδών για την υγεία και την υποστήριξη των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης.
Για την Τουρκία, ανακοίνωσε αρχική βοήθεια ύψους 3 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό προστίθεται στις 31 ομάδες έρευνας και διάσωσης και 5 ιατρικές ομάδες που προσφέρονται από 20 κράτη μέλη της ΕΕ και την Αλβανία, το Μαυροβούνιο και τη Σερβία μέσω του Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Οι ομάδες περιλαμβάνουν πάνω από 1.500 διασώστες και 100 σκύλους έρευνας και διάσωσης.
Δείτε ολόκληρη την προαναφερθείσα πρώτη ανάλυση των ερευνητών του ΙΤΣΑΚ ΕΔΩ.