Στη Θεσσαλονίκη πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 7 Οκτωβρίου η πρώτη απονομή του ευρωπαϊκού βραβείου «Αυτοκράτειρα Θεοφανώ» που φέτος τίμησε το πρόγραμμα Erasmus σε μια εντυπωσιακή τελετή στη Ροτόντα, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του αντιπροέδρου της Κομισιόν, Μαργαρίτη Σχοινά, ο οποίος παρέλαβε το βραβείου εκ μέρους της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
“Η διάκριση “Αυτοκράτειρα Θεοφανώ” γεννήθηκε για να τιμά πρόσωπα θεσμούς και οργανισμούς που εμβαθύνουν την ευρωπαϊκή ιδέα και αποτελεί και μια γέφυρα που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με την Ευρώπη”, επισήμανε κατά την ομιλία του ο κ. Μητσοτάκης.
«Σήμερα έχουμε τη γιορτή της Ευρώπης και των αξιών της και είναι χαρά μου που το Βραβείο θα το παραλάβει η ίδια πρόεδρος της Κομισιόν, έστω και διαδικτυακά, είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να μεταφέρει στις Βρυξέλλες την τιμή που αποδίδει η Θεσσαλονίκη στην ίδια και το μέλλον της κοινής μας πατρίδας», σημείωσε ο πρωθυπουργός κι εξήγησε ότι: «Είναι ένα Βραβείο που φέρει το όνομα μιας ισχυρής γυναίκας του 10ου αιώνα στα χέρια μιας δυναμικής και ηγετικής φυσιογνωμίας του 21ου αιώνα».
Αναφερόμενος στο μνημείο της Ροτόντας, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι συμβολίζει τη συνάντηση θρησκειών και πολιτισμών, κάτι που, όπως είπε δεν συμβαίνει με το μνημείο της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, από τη μέρα που μετατράπηκε σε τζαμί.
«Τώρα η ΕΕ έχει την ευκαιρία να ανακάμψει από την κρίση και να οικοδομήσει ένα καλύτερο μέλλον για τις επόμενες γενιές», είπε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, απευθυνόμενη στους συγκεντρωμένους μέσω βίντεο, καθώς δεν μπόρεσε να ταξιδέψει στη Θεσσαλονίκη, μετά την συνάντησή της με πρόσωπο που βρέθηκε θετικό στο κορωνοϊό. «Αυτή είναι μια αποφασιστική στιγμή για την Ένωσή μας», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν και στο πλαίσιο αυτό υπογράμμισε τη σημασία του προγράμματος ανάκαμψης της ευρωπαϊκής οικονομίας «Next Generation EU».
Ειδικότερα για την Ελλάδα, η κ. Φον ντερ Λάιεν σημείωσε -μεταξύ άλλων- ότι η χώρα μας είναι ένας από τους μεγαλύτερους ωφελούμενους του Ταμείου Ανάκαμψης. «Οι επιδοτήσεις του “Next Generation EU” αντιστοιχούν στο 8,7% του ΑΕΠ της Ελλάδας και πέραν αυτών υπάρχουν και τα δάνεια. Το “Next Generation EU” προσφέρει -όσο δύσκολη κι αν είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή- τεράστιες ευκαιρίες στην Ελλάδα ώστε να βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων της και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης», ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, υπογραμμίζοντας τη δυνατότητα αναβάθμισης των ψηφιακών υποδομών.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρθηκε στην πανδημία που οδήγησε τους Ευρωπαίους να ανακαλύψουν εκ νέου τις κοινές τους αξίες και τη συνειδητοποίηση του γεγονότος πως μόνο με ενότητα μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση αυτή. «Ενώπιον της βαθύτερης κρίσης για την υγεία, οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν εκ νέου την αξία αυτού που έχουμε κοινό. Και όσο θλιβερή κι αν είναι η κατάσταση, είναι επίσης και μια νέα ευκαιρία για την Ευρώπη. Μετατρέψαμε τη δυσπιστία και την ασυμφωνία μεταξύ των κρατών- μελών σε εμπιστοσύνη και ενότητα στην Ένωσή μας. Δείξαμε τι είναι δυνατόν, όταν έχουμε πίστη ο ένας στον άλλο και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η πρωτοβουλία για τη θεσμοθέτηση του βραβείου αυτού δεν ξεκινάει από την Ελλάδα αλλά από την ίδια την Ευρώπη και την ιδέα του φιλέλληνα Χέρμαν Βαν Ρομπέι, πρώην πρωθυπουργού του Βελγίου και προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εξήγησε ο Σταύρος Ανδρέαδης, πρόεδρος της Διοικητικής Επιτροπής του Ιδρύματος Θεοφανώ καθώς και Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος. Θα απονέμεται κάθε χρόνο στο εμβληματικό μνημείο της Ροτόντας, σε κορυφαία προσωπικότητα ή θεσμό που προάγει τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιδέα.
Ο πρώτος θεσμός που βραβεύτηκε είναι το δίκτυο «Erasmus». Το πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστά μία ευρωπαϊκή ιστορία επιτυχία. Είναι το πρόγραμμα που έδωσε τα τελευταία 33 χρόνια, σε περισσότερους από εννέα εκατομμύρια νέους, τη δυνατότητα να έρθουν πιο κοντά και να κατανοήσουν καλύτερα τις διαφορετικές κουλτούρες που συνθέτουν την πολιτισμική ενότητα της Ευρώπης. Ο κ. Ανδρεάδης υπογράμμισε πως η δημιουργία του βραβείου αυτού, το οποίο είναι αντίστοιχο με το Βραβείο Καρλομάγνος, γεννήθηκε από την ανάγκη της Ευρώπης να ανατρέξει στις κοινές της αξίες.
Το βραβείο έχει ως στόχο:
– να βραβεύσει προσωπικότητες ή οργανισμούς για τη συμβολή τους στην κατανόηση και την ενίσχυση της σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ιδέας.
– να προωθήσει στην κρίσιμη σημερινή συγκυρία τη συνειδητοποίηση των κοινών αφετηριών των διαφορετικών γεωγραφικών μερών της Ευρώπης, των ιστορικών αλληλεξαρτήσεων των λαών της, καθώς και της σημασίας αυτών για τη σημερινή ευρωπαϊκή συνεργασία και τις σχέσεις της Ευρώπης με τους γειτονικούς της πολιτισμούς.
– να επισημάνει και δημοσιοποιήσει τη συνεισφορά των βραβευόμενων, διευρύνοντας την αντίληψή μας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ευρωπαϊκή συνεργασία και τις κοινές μας ρίζες στην ιστορία.
Ενώνει την Ευρώπη και αποτυπώνει την ιστορία της Θεσσαλονίκης
“Η απόφαση για να πραγματοποιηθεί η τελετή στη Ροτόντα, προηγήθηκε της προετοιμασίας για την εκδήλωση. Το μνημείο αποτελεί δομικό κομμάτι της εκδήλωσης, καθώς συμβολίζει ακριβώς τη σύνθεση της Ευρώπης. Μαρτυρά τη Ρωμαϊκή, Βυζαντινή, Ορθόδοξη, Οθωμανική και Ελληνική επίδραση στη διαμόρφωση της Ευρώπης”, εξήγησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η διευθύντρια του Ιδρύματος Θεοφανώ, Βίκυ Παπαδημητρίου. Μέσα από την εκδήλωση αναδεικνύεται και η πολυπολιτισμικότητα της Θεσσαλονίκης, καθώς, όπως σημειώνουν αρχαιολόγοι της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, “το εμβληματικό μνημείο αποτυπώνει όλη την ιστορία της πόλης”.
Το μνημείο
Η Ροτόντα ιδρύθηκε στις αρχές του 4ου μ.Χ. αιώνα, στο μεταίχμιο δηλαδή του ειδωλολατρικού με τον χριστιανικό κόσμο, πιθανότατα ως ναός της αρχαίας λατρείας ή ως μαυσωλείο του Μ. Κωνσταντίνου (306-337). Αρχιτεκτονικά το κτίριο μπορεί να συγκριθεί μόνο με το Πάνθεον στη Ρώμη. Μέσα στους αιώνες άλλαξε πολλά ονόματα και χρήσεις και είναι αναγνωρισμένο ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Με γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου τον Ιανουάριο του 2016 επιτρέπονται εκδηλώσεις «αντάξιες του μνημείου», με τρόπο συμβατό προς την μουσειακή χρήση του, την πολυπολιτισμική, διαχρονική λειτουργικότητά του και την ιερότητα του χώρου.