Εφαλτήριο για μια επιτυχημένη σταδιοδρομία, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, αποτελεί το πτυχίο του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ, χάρη στην αναγνώριση που χαίρουν οι απόφοιτοί του στην ελληνική και διεθνή αγορά, όπως τονίζει μιλώντας στο blog του ΤΕΕ/ΤΚΜ η Πρόεδρος του Τμήματος κ. Ελισάβετ Θωίδου. Παραμένει βέβαια, ζητούμενη, η διασφάλιση σε μόνιμη βάση όλων των θεσμικών, οργανωτικών και οικονομικών προϋποθέσεων για την πλήρη αξιοποίηση του εξειδικευμένου και υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού του κλάδου.
1) Η Ελλάδα ως χώρα υπό χωροταξική μεταρρύθμιση, κατά πόσο διαθέτει την ποιότητα του έμψυχου επιστημονικού δυναμικού που απαιτείται, πόσο την αξιοποιεί και ποιος ο ρόλος του Τμήματός σας στην παραγωγή αυτού του δυναμικού;
Ο χωρικός σχεδιασμός έχει καθιερωθεί εδώ και δεκαετίες ως σημαντικό πεδίο δημόσιας πολιτικής στη χώρα μας, με σειρά νομοθετημάτων για τη χωροταξία και την πολεοδομία που έχουν ως ζητούμενο να οδηγήσουν σε θεσμοθέτηση στρατηγικών κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης/χωρικής ανάπτυξης καθώς και συγκεκριμένων χωρικών ρυθμίσεων. Η εκπόνηση και επίβλεψη των μελετών που προβλέπει το θεσμικό πλαίσιο όπως και η εν γένει αξιοποίησή του, προϋποθέτουν, μεταξύ άλλων, την ενασχόληση εξειδικευμένων επιστημόνων. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά στη χώρα μας, το διαχρονικά υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό που υποστηρίζει επαγγελματικά τον χωρικό σχεδιασμό, διασφαλίστηκε και αναβαθμίστηκε με τη λειτουργία δύο Τμημάτων Μηχανικών στα οποία εκπαιδεύονται οι διπλωματούχοι Μηχανικοί Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης. Το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης (ΤΜΧΑ) της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ είναι ένα από τα Τμήματα αυτά που από την ίδρυσή του, το 2004, συμβάλλει καθοριστικά στην «παραγωγή» επιστημονικού δυναμικού υψηλών προσόντων.
Οι απόφοιτοι του Τμήματός μας είναι καλά καταρτισμένοι, «με αναγνώριση από την αγορά και την ακαδημαϊκή κοινότητα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο», σύμφωνα με την έκθεση πιστοποίησης της ΕΘΑΑΕ (2021), που διαπίστωσε τις άριστες επιδόσεις του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης και πιστοποίησε ότι το Πρόγραμμα Προπτυχιακών Σπουδών του «συμμορφώνεται πλήρως με τις αρχές του Προτύπου Ποιότητας ΠΠΣ της ΕΘΑΑΕ και τις Αρχές Διασφάλισης Ποιότητας του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης για το επίπεδο σπουδών 7 του Εθνικού και Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων».
2) Ο Χωροτάκτης Μηχανικός στην Ελλάδα, κατά πόσον έχει στη διάθεσή του το κατάλληλο πλαίσιο άσκησης του επαγγέλματος, θεσμικά και οικονομικά (από πλευράς αποδοχών και πόρων χρηματοδότησης έργου);
Γενικά, οι συνθήκες για τους νέους επιστήμονες στην αγορά εργασίας αφορούν και τους αποφοίτους του ΤΜΧΑ. Γεγονός είναι ότι αναγνωρίζονται όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό οι ικανότητες και οι δυνατότητες των αποφοίτων του Τμήματος να συμβάλουν στον χωρικό σχεδιασμό και την εφαρμογή του, καθώς και στην προώθηση της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Αυτό φαίνεται, για παράδειγμα, από την απασχόλησή τους κατά την εκπόνηση των νέων χωροταξικών και πολεοδομικών σχεδίων στη χώρα μας, καθώς και από την επιτυχημένη ανταπόκριση και επαγγελματική αποκατάστασή τους σε χώρες του εξωτερικού με καλά καθιερωμένα συστήματα χωρικού σχεδιασμού.
Γεγονός είναι ότι όλο και περισσότερο γίνεται φανερή η σημασία του χώρου και του χωρικού σχεδιασμού για την ποιότητα ζωής, τη δυνατότητα παραγωγικών επενδύσεων, την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της, και, αντίστοιχα, ο καθοριστικός ρόλος των Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης. Στην πράξη βέβαια, ζητούμενο είναι η διασφάλιση σε μόνιμη βάση όλων των απαραίτητων θεσμικών, οργανωτικών και οικονομικών προϋποθέσεων για την πλήρη αξιοποίηση του εξειδικευμένου και υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού των Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης καθώς και, εν τέλει, για την υποστήριξη του χωρικού σχεδιασμού στη χώρα.
3) Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Τμήματός σας (π.χ. από πλευράς Προγράμματος Σπουδών) θα ξεχωρίζατε και ποιες ανάγκες ή προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την αναβάθμισή του;
To Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης πραγματεύεται το κρίσιμο και επίκαιρο για την κοινωνία, την οικονομία, το περιβάλλον, αντικείμενο του χωρικού σχεδιασμού και της χωρικής οργάνωσης/χωρικής ανάπτυξης των πόλεων, των περιοχών, των περιφερειών της χώρας με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, συμβάλλοντας σημαντικά τόσο με το εκπαιδευτικό όσο και με το ερευνητικό του έργο. Σύμφωνα με το ιδρυτικό του ΦΕΚ το ΤΜΧΑ έχει αποστολή και σκοπό να προσφέρει γνώσεις σε γνωστικά πεδία και αντικείμενα που αφορούν στην οργάνωση και διαχείριση γεωγραφικών περιοχών και χωρικών ενοτήτων, όπως η χωροταξία και η περιφερειακή ανάπτυξη, ο πολεοδομικός προγραμματισμός και η αστική ανάπτυξη.
Ο κεντρικός προσανατολισμός του προγράμματος σπουδών του ΤΜΧΑ είναι ο διεπιστημονικός χαρακτήρας του Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης που ενσωματώνει όλο το φάσμα των συναφών επιστημονικών προσεγγίσεων σε όλες τις χωρικές κλίμακες εφαρμογής τους, με την παροχή απαραίτητων γνώσεων σε μια ευρεία ποικιλία σχεδιαστικών, τεχνολογικών και κοινωνικών επιστημονικών πεδίων. Οι σπουδές στο ΤΜΧΑ περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα θεωρητικών μαθημάτων, απλών ή συνθετικών εργαστηρίων με εκπόνηση εργασιών και επισκέψεις πεδίου που επικεντρώνονται σε σύνθετα θέματα εφαρμογής από την κλίμακα του οικισμού έως τη διαπεριφερειακή/διεθνική κλίμακα, λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές συνθήκες ώστε η εκπαιδευτική διαδικασία να ανταποκρίνεται σε πραγματικά ζητήματα που απασχολούν τους αρμόδιους φορείς, τους κοινωνικούς εταίρους καθώς και τους κατοίκους συγκεκριμένων περιοχών που εμπλέκονται στη διαδικασία επεξεργασίας και ολοκλήρωσης των χωρικών παρεμβάσεων. Η Πρακτική Άσκηση που προσφέρεται στους φοιτητές από το 2011 συμπληρώνει τις δυνατότητες για σύνδεση των σπουδών με την πράξη.
Επιπλέον, μέσω του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Χωρικός Σχεδιασμός για Βιώσιμη και Ανθεκτική Ανάπτυξη» που λειτουργεί στο ΤΜΧΑ από το 2018, έμφαση δίνεται σε θέματα και μεθόδους χωρικού σχεδιασμού που σχετίζονται με τις προκλήσεις της βιώσιμης ανάπτυξης, της ανθεκτικότητας και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, με τις οποίες είναι αντιμέτωπες οι σύγχρονες πόλεις και περιφέρειες.
Οι υψηλές απαιτήσεις του Προγράμματος Σπουδών, ο εργαστηριακός χαρακτήρας πολλών μαθημάτων, η διαρκής επιδίωξη ανάπτυξης του Τμήματος στους τομείς της εκπαίδευσης προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου καθώς και της έρευνας, καθιστούν επιτακτική την αναγκαιότητα για επαρκή στελέχωση με το απαραίτητο μόνιμο διδακτικό προσωπικό και για εξασφάλιση επαρκών υλικών/οικονομικών πόρων, που σε συνθήκες στενότητας πόρων είναι ζητούμενα.
4) Η συνεργασία του Τμήματος με τους φορείς εκπροσώπησης του τεχνικού κόσμου στο επαγγελματικό πεδίο (όπως το ΤΕΕ/ΤΚΜ ή οι σύλλογοι), σε ποιο επίπεδο βρίσκεται και πως θα μπορούσε να εξελιχθεί περαιτέρω;
Το Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης από την ίδρυσή του είναι σε στενή, συνεχή συνεργασία και συνέργεια με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας και βέβαια με το Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας. Το ΤΕΕ/ΤΚΜ συμβάλλει με την ουσιαστική συμμετοχή των εκπροσώπων του σε εκδηλώσεις και συζητήσεις που αφορούν τις εξελίξεις και ανάγκες του επαγγέλματος για την ειδικότητα του Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης, στο πλαίσιο της αξιολόγησης/πιστοποίησης του Τμήματος καθώς και σχετικών ημερίδων. Η συστηματική παρουσία των εκπροσώπων του ΤΕΕ/ΤΚΜ στις τελετές αποφοίτησης και σε εκδηλώσεις για τους φοιτητές του ΤΜΧΑ αντικατοπτρίζει τον κεντρικό του ρόλο για την υποστήριξη των νέων μηχανικών στο ξεκίνημά τους αλλά και σε όλη τη διάρκεια άσκησης του επαγγέλματος του μηχανικού. Με τη συνεργασία μεταξύ του ΤΕΕ/ΤΚΜ και της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ αναδεικνύονται και προωθούνται θέματα που αφορούν το ΤΜΧΑ, όπως και το σύνολο των Τμημάτων της Πολυτεχνικής και των μελλοντικών διπλωματούχων μηχανικών. Τον Δεκέμβριο του 2022 στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, στη σειρά εκδηλώσεων για τα Τμήματα της Πολυτεχνικής πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο ΤΕΕ/ΤΚΜ η εκδήλωση «Ημέρες Ειδικότητας Μηχανικού – Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης» με αντικείμενο το επάγγελμα του Μηχανικού Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης καθώς και τη σύνδεση του ΤΜΧΑ και των αποφοίτων του με το ΤΕΕ/ΤΚΜ.
Μέσω της διαρκούς συνεργασίας με το ΤΕΕ/ΤΚΜ, όπως βέβαια και με τον δυναμικό Σύλλογο Ελλήνων Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΣΕΜΠΧΠΑ), το ΤΜΧΑ επιδιώκει την πολύπλευρη προετοιμασία για την ένταξη στο επάγγελμα των μελλοντικών διπλωματούχων Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης.