Συνθέτοντας (σ)το τοπίο: Η οικολογία ως κατασκευή – Με αφορμή 3 παραδείγματα τοπιακών διαγωνισμών

Πανίτα Καραμανέα
Αρχιτέκτων ΕΜΠ – Αρχιτέκτων Τοπίου MLA ETSAB UPC,
Επίκουρη καθηγήτρια Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Αρχιτεκτονικής Τοπίου
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης
topio7 architects (Κατερίνα Ανδρίτσου, Π.Κ, Θανάσης Πολυζωίδης)

Άξονας: Δημόσιος Χώρος και Βιωσιμότητα

  • Περιβαλλοντικός σχεδιασμός – μελέτες περίπτωσης σχεδιασμού & εφαρμογών
  • Οικολογία του αστικού τοπίου. Οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις των οργανισμών με το περιβάλλον τους στο ανθρωπογενές ενδιαίτημα.

Περίληψη

Στον τοπιακό σχεδιασμό η οικολογία ως κατασκευή αποτελεί σημαντικό και κυρίαρχο εργαλείο σύνθεσης και βιωσιμότητας του έργου. Η εισήγηση αποσκοπεί να αναδείξει τη δημιουργική σχέση της αρχιτεκτονικής τοπίου με τη φύση και τις διεργασίες της, τις στρατηγικές που αποσκοπούν στην βιωσιμότητα και αειφορία του έργου, στην έννοια του χρόνου, στη δυνατότητα που διαθέτει ο σχεδιασμός τοπίου να δημιουργεί χώρους ζωής για ευρύτερα οικοσυστήματα, όπου άνθρωπος, βλάστηση και πανίδα συνυπάρχουν ισοδύναμα. Η μεθοδολογία προσέγγισης γίνεται μέσα από έργα τοπιακού σχεδιασμού που χρησιμοποιούν και εφαρμόζουν τις παραπάνω παραδοχές. Συγκεκριμένα πρόκειται για βραβεία αρχιτεκτονικών διαγωνισμών με τίτλους «eco_corridor-οικολογικές διαδρομές», «elastic limit» και «ecological histories».

«eco_corridor-οικολογικές διαδρομές»

Ανάπλαση και Επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας

Πρόκειται για έναν καινοτόμο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ανάπλασης τοπίου μιας έκτασης 1900 στρεμμάτων. Η πρόταση δημιουργεί ένα πρότυπο, μεγάλης κλίμακας πάρκο αειφορίας και οικολογίας σε  περιοχή πρώην εξορυκτικής δραστηριότητας λιγνίτη, σχεδιάζοντας την περιοχή «με τη φύση», αναδεικνύοντας τις αρετές της και αποκαθιστώντας τα τρωτά της σημεία.

«elastic limit»

Αξιοποίηση 46 στρεμμάτων  πρώην νεκροταφείου Νεαπόλεως Νίκαιας, Αθήνα

Η πρόταση οραματίζεται ένα πάρκο στη θέση του πρώην νεκροταφείου το οποίο βρίσκεται σε αμφίδρομη σχέση ώσμωσης με την πόλη, ένα πάρκο που θα συμβάλει στην ανάπτυξη τοπικά και υπερτοπικά. Βασικοί στόχοι της μελέτης είναι η δημιουργία ενός ανοικτού και προσβάσιμου τόπου, με οικολογικό-βιοκλιματικό χαρακτήρα, με έμφαση στην κοινωνική διάσταση ως υπαίθριου χώρου της πόλης, αλλά και στην ανάδειξη του έντονου στοιχείου της μνήμης.

«ecological histories»

Διαμόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Μνημειακού Συνόλου Επταπυργίου, Θεσσαλονίκη

O τόπος με τα παραπάνω χαρακτηριστικά του αποτελεί για την πρόταση κύρια πηγή έμπνευσης και συγκεκριμένα η έννοια της ιστορικότητας και της μνήμης. Η πρόταση είναι ελάχιστη και δεν ανταγωνίζεται το ιστορικό φορτίο της περιοχής, με επεμβάσεις σε καίρια σημεία και με έντονο βιοκλιματικό και οικολογικό χαρακτήρα. Η κεντρική ιδέα απορρέει από το αμυντικό χαρακτήρα των τειχών.

Ως κύρια αποτελέσματα της εισήγησης είναι η επαλήθευση της υπόθεσης εργασίας και η αποδοχή πως ο σχεδιασμός με τα εργαλεία του τοπίου, από τη φύση και με τη φύση, μπορεί να αποτελέσει μια δημιουργική πρόκληση κ πηγή έμπνευσης για έναν αρχιτέκτονα. Η ιδιαιτερότητα της εισήγησης έγκειται στο να αναδείξει πώς η συνθετική διαδικασία – η κύρια ενασχόληση της αρχιτεκτονικής – όταν εμπλουτίζεται με τις τοπιακές σχεδιαστικές παραμέτρους και την αξιοποίηση της φύσης ως δομικό εργαλείο, δίνει ένα οικολογικά αειφόρο, βιώσιμο και  εν δυνάμει μεταβαλλόμενο στο χρόνο δημιούργημα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στον τοπιακό σχεδιασμό η οικολογία ως στοιχείο της κατασκευής, αποτελεί σημαντικό και κυρίαρχο εργαλείο σύνθεσης ενός έργου. Η εισήγηση αποσκοπεί να αναδείξει τη δημιουργική σχέση της αρχιτεκτονικής τοπίου με τη φύση και τις διεργασίες της, τις στρατηγικές που αποσκοπούν στην βιωσιμότητα και αειφορία, στην έννοια του χρόνου, στη δυνατότητα που διαθέτει ο σχεδιασμός τοπίου να δημιουργεί χώρους ζωής για ευρύτερα οικοσυστήματα, όπου άνθρωπος, βλάστηση και πανίδα συνυπάρχουν ισοδύναμα.

Με ποιόν τρόπο μπορεί η αρχιτεκτονική τοπίου και οι πρακτικές της να συμβάλλει ώστε η σύγχρονη πόλη να ανακτήσει εγκαταλελειμμένους δημόσιους χώρους μεγάλης κλίμακας; Ποιά τα συνθετικά εργαλεία, το σύστημα που εισάγεται για να οργανωθεί ο χώρος;

Αναφερόμαστε στον όρο «τοπίο» όχι μόνος ως φιλοσοφική έννοια και ως στατική εικόνα θέασης, αλλά ως οργάνωση ενός χωρικού συστήματος που αποκαλύπτεται «εν δυνάμει».

Η μεθοδολογία προσέγγισης γίνεται μέσα από έργα τοπιακού σχεδιασμού που χρησιμοποιούν και εφαρμόζουν τις παραπάνω παραδοχές. Συγκεκριμένα πρόκειται για βραβεία αρχιτεκτονικών τοπιακών διαγωνισμών με τίτλους «eco_corridor-οικολογικές διαδρομές», «elastic limit» και «ecological histories».

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός Ιδεών «Ανάπλαση και Επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας».

ΤΙΤΛΟΣ: eco_διαδρομές / οικολογικές διαδρομές

Διάκριση : Α’ Βραβείο

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΔΕΗ – Διεύθυνση Μελετών Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Περιοχή λιγνιτωρυχείου Πτολεμαΐδας, Νομός Κοζάνης

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ: 1.887.360 m2 (188,737 ha)

ΕΤΟΣ: 2016

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ:
topio7 : Κατερίνα Ανδρίτσου – Πανίτα Καραμανεα – Θανασης Πολυζωίδης (αρχιτέκτονες- αρχιτέκτονες τοπίου)

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ – Τρισδιάστατες απεικονίσεις (σε συνεργασία με Θανάση Πολυζωίδη):
Χρυσάνθη Βάθη, αρχιτέκτονας
Λήδα Ντρίβα, αρχιτέκτονας
Αδαμαντία Σαμίου, αρχιτέκτονας
Λέλα Χρονοπούλου, φοιτήτρια αρχιτεκτονικής

Το τοπίο ενδοχώρας της Δυτικής Μακεδονίας αν και έχει υποστεί την ανθρωπογενή επέμβαση, διατηρεί μια ομορφιά με έντονο το φυσικό στοιχείο και εντυπωσιακές θέες διαφορετικών κατευθύνσεων. Όμως διέπεται από ασυνέχεια, δυσκολία στην προσβασιμότητα, και κατά τόπους αποσπασματικότητα. Η περιοχή χρήζει μίας νέας χειρονομίας ήπιας επέμβασης, προκειμένου να αναδειχθεί και να αποτελέσει πόλο έλξης και αξιοποίησης.

Στόχος της πρότασης είναι να διατηρηθεί η ατμόσφαιρα του συγκεκριμένου τοπίου μέσω της ενοποίησης των συνδέσεων σε όλες τις κλίμακες. Η επέμβαση δρα ως στρατηγική που αναπτύσσεται σε τρεις θεματικούς άξονες οργάνωσης: (α) της βιοποικιλότητας και οικολογικής συνδεσιμότητας (β) του δικτύου νερού (γ) της χωρικής οργάνωσης του δικτύου κίνησης – στάσης και των νέων χρήσεων και κατασκευών. Η πρόταση σχεδιάζεται εξαρχής υπολογίζοντας τη χρονική ανάπτυξή σε φάσεις.

Η τοπιακή ανάδειξη της περιοχής στηρίζεται στην ερμηνεία της τομής και του αναγλύφου, δίνοντας έμφαση στα υπάρχοντα μορφολογικά χαρακτηριστικά. Ο κενός χώρος, το κενό διάστημα ανάμεσα στις επιμέρους τοποθεσίες θεωρείται χωρική και οικολογική αρετή και προτείνεται να διατηρηθεί. Οι διαφορετικές θεάσεις και εναλλαγές στην εμβέλεια της ορατότητας καταστρώνουν ένα παιχνίδι οπτικών ανταποκρίσεων, βάσει του οποίου διαπλάθεται το δίκτυο κίνησης και πλατωμάτων θέασης.

Η κεντρική ιδέα προέρχεται από τη διαμήκη μορφή και γραμμικότητα της τοποθεσίας που δύναται να λειτουργήσει ως οικολογικός διάδρομος. Η ανάγκη περιβαλλοντικού εμπλουτισμού και ενίσχυσης της βιοποικιλότητας, οδήγησε στη διαχείριση του τοπίου ως ένα σύστημα ροών που σε συνέργεια οργανώνει και διασυνδέει τις χωρικές σχέσεις με τα επιμέρους ενδιαιτήματα (habitats). Το παραγόμενο τοπίο διέπεται από σειρά οικολογικών διαδρομών – τις eco_διαδρομές – διαφορετικών χαρακτήρων και ποιοτήτων. Οι διαδρομές αυτές εμπεριέχουν χρήσεις πολιτισμού, αναψυχής, αθλητικών και καλλιεργειών.

Η φύτευση ως δομή τοποθετείται ως επισήμανση στις πύλες, ως φίλτρο, ως μανδύας που περικλείει τοπία, σε μάζες δίδοντας εσωστρεφείς και εξωστρεφείς περιοχές, πυκνότητες και ξέφωτα.

Η πρόταση αρθρώνεται σε επιμέρους τοπία – θέματα και σε ενδιάμεσες ζώνες μετάβασης:
• αθλητικό πάρκο (γήπεδα, στίβος στο δάσος, αναψυχή, παιδικά παιχνίδια)
• περιοχή θεαμάτων (αμφιθέατρο ενσωματωμένο στο λιβάδι/πρανές, πίστα motocross)
• δάσος Κωνοφόρων (δίκτυο περιπλάνησης – στάσης, περιοχές picnic, belvederes)
• καλλιέργειες (καλλιέργειες ξυλείας, φυτώρια δένδρων, οπορωφόρα δένδρα, οικολογικά περιβόλια)
• παραρεμάτιο δάσος (δίκτυο περιπλάνησης – στάσης, περιοχές picnic, κοινωνικά παιχνίδια, αναψυχή)
• κεντρικό λιβάδι (γραμμικοί μεσογειακοί αρωματικοί κήποι φρυγάνων, ελεύθερο πεδίο ως τόπος ενατένισης του κενού και περιοχή φυσικής αναγέννησης, υπαίθριες δραστηριότητες, παζάρια έκθεση γλυπτών – εξαρτημάτων ως “objects trouvés¨ στο τοπίο)
• δάσος Ακακίας (δίκτυο περιπλάνησης – στάσης, περιοχές picnic, adventures park, belvederes)
• τεχνητοί υδροβιότοποι για τις ανάγκες άρδευσης της περιοχής (περιοχές συλλογής ομβρίων, καθαρισμός με μακρόφυτα)
• λόφοι (κύρια σημεία θέασης ολόκληρης της περιοχής και σημεία παρατήρησης της πανίδας)

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός Ιδεών «Ανάπλαση και Επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας»

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών αξιοποίησης πρώην Νεκροταφείου Νεαπόλεως Νίκαιας

 ΤΙΤΛΟΣ:  elastic limit – ελαστικό όριο

Διάκριση: Α’ Βραβείο

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: Δήμος Νίκαιας – Αγ. Ι. Ρέντη

ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Νίκαια, Αττική

ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ: 4600 m2 (46 στρ)

ΕΤΟΣ: 2016

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ:
topio7 : Κατερίνα Ανδρίτσου – Πανίτα Καραμανεα – Θανασης Πολυζωίδης (αρχιτέκτονες- αρχιτέκτονες τοπίου)

Η περιοχή του πρώην νεκροταφείου Νεαπόλεως στην Νίκαια αποτελεί έναν κλειστό στο κοινό δημόσιο χώρο έκτασης 46 στρεμμάτων που χαρακτηρίζεται  από συνθήκες απομόνωσης και εγκατάλειψης. Για το λόγο αυτό, το 2016 ο Δήμος Νίκαιας – Αγ.  Ι. Ρέντη, με τη χρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής,  προκήρυξε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών για την ανάδειξη της περιοχής. Στο διαγωνισμό κατατέθηκαν 19 μελέτες, δόθηκαν τρία βραβεία και μια εξαγορά.

Το Α΄ βραβείο  κέρδισε η πρόταση «το ελαστικό όριο». Η πρόταση αναμένεται να δημιουργήσει ένα αστικό πάρκο όπου θα κυριαρχεί το πράσινο, ο οικολογικός χαρακτήρας, η ανθρωποκεντρικότητα, και ποικίλες χρήσεις πολιτισμού, αναψυχής, αθλητισμού.

Η περιοχή μελέτης του αποτελεί έναν κλειστό στο κοινό δημόσιο χώρο που διέπεται από συνθήκες απομόνωσης και μελαγχολικής μνήμης λόγω της παρελθούσας χρήσης του ως νεκροταφείο. Η πρόταση οραματίζεται ένα πάρκο σε αμφίδρομη σχέση ώσμωσης με την πόλη που θα αποτελέσει μοχλό αναζωογόνησης και ανάπτυξης. Βασικοί στόχοι της μελέτης είναι να «ανοίξει» ο χώρος προς την πόλη και να δημιουργηθεί ένα σύγχρονο αστικό πάρκο με οικολογικό-βιοκλιματικό χαρακτήρα, να τονιστεί η κοινωνική διάσταση του έργου ως υπαίθριου χώρου της πόλης, αλλά και να αναδειχθεί το έντονο στοιχείο της μνήμης του τόπου. Σε αντίστιξη με την παλιά χρήση του νεκροταφείου, η πρόταση επιδιώκει να αναπαράξει μια ενεργό φύση, ένα ενεργό έδαφος που θα αναγεννήσει το χώρο, με πρωταγωνιστή την περιοδικότητα της φύσης και την εναλλαγή των ειδών στις 4 εποχές.

Το πάρκο οργανώνεται σε μία διαδοχή ομόκεντρων κυκλικών ζωνών διείσδυσης από την πόλη σε ένα εσώτερο τοπίο αναψυχής. Από μια περιμετρική ζώνη πρασίνου – το λεγόμενο «ελαστικό όριο» – οδηγούμαστε στον κεντρικό χώρο του πάρκου που διαμορφώνεται ένα μεγάλο ξέφωτο στάσης και αναψυχής, με σημείο αναφοράς το υπόσκαφο αναψυκτήριο με όψεις από οξειδωμένο χάλυβα (corten). Το φυτεμένο δώμα του λειτουργεί ως φυσική προέκταση του άνωθεν λιβαδιού, δημιουργώντας ένα μπαλκόνι ενατένισης των μακρινών οριζόντων, του πάρκου, της πόλης. Ως ανάμνηση των χαράξεων του πρώην νεκροταφείου διατηρείται το κεντρικό σταυροειδές μονοπάτι και επαναχρησιμοποιείται ως ο κεντρικός περίπατος. Αποτελείται από τεμάχια κυβολίθων με πράσινους κατά τόπους αρμούς με αγριάδα και αγριολούλουδα. Στην κεντρική πλατεία διατηρούνται τα υπάρχοντα κυπαρίσσια και τοποθετείται στοιχείο νερού ως σύμβολο αναγέννησης. Εκατέρωθεν της πλατείας διαμορφώνονται θεματικοί χώροι υπαίθριων δραστηριοτήτων, όπως χώροι θεαμάτων με αμφιθέατρο ενσωματωμένο στο τοπίο, χώροι στάσης μέσα σε μεσογειακούς κήπους με κιβωτιόσχημα παρτέρια και κήποι οπωροφόρων δένδρων, ξέφωτα καθώς και ο του κήπος νερού.

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός ιδεών αξιοποίησης πρώην Νεκροταφείου Νεαπόλεως Νίκαιας

Στη περιμετρική ζώνη «ελαστικότητας» η διασύνδεση με τον αστικό ιστό είναι συνεχής και για αυτό τοποθετούνται ποικίλες δραστηριότητες κάτω από τα δένδρα. Ροές δενδροφυτεύσεων συμπληρώνουν την υπάρχουσα βλάστηση, δημιουργώντας ένα πράσινο φίλτρο ηχομόνωσης και οπτικής τέρψης. Χρήσεις που προτείνονται, είναι: αθλητικές δραστηριότητες, χώροι παιχνιδιών και υπαίθριας γυμναστικής, χώροι πικ νικ, πίστα mountain bike, πάρκο οικόσιτων ζώων, ‘Πράσινο Σημείο’. Ανακλητές κατασκευές στεγάστρου σε συνδυασμό με περίπτερα, οργανώνουν μία υπαίθρια αγορά-παζάρι και εκθέσεις. Τέλος, το κτίριο των χωνευτηρίων επαναλειτουργεί ως χώρος μνήμης και που μαζί με τις εξωτερικές διαμορφώσεις αποτελούν τον «κήπο της μνήμης». Σαν διακριτική υπογράμμιση των ορίων, στο μεταίχμιο μεταξύ του κεντρικού τμήματος του πάρκου και της «ελαστικής» ζώνης προτείνεται το οφιοειδές μονοπάτι περιπλάνησης. Διατρέχει τα διαφορετικά τοπία και προσφέρει μια πιο βιωματική και ελεύθερη κίνηση εμπειρίας του χώρου που μεταβάλλεται διαρκώς για τον πεζό και τον ποδηλάτη.

Πρόκειται για μα πρόταση που αξιοποιεί τις σύγχρονες τάσεις σχεδιασμού του τοπίου όπου κυριαρχεί ο άνθρωπος αλλά οι οικολογικές πρακτικές. Αποτελεί μια προσπάθεια επανάκτησης ενός ανενεργού υπαίθριου χώρου και επανασχεδιασμού του ως ενός ελεύθερου δημόσιου χώρου αναψυχής.

Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Προσχεδίων για την Διαμόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Μνημειακού Συνόλου Επταπυργίου

ΔΙΑΚΡΙΣΗ: 1η εξαγορά
ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΥΠΕΚΑ – ΔΕΕΑΠ
ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Επταπύργιο, Θεσσαλονίκη
ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ: 49.495m²
ΕΤΟΣ: 2012

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ:
topio7: Πανίτα Καραμανέα – Έλενα Κουρή – Θανάσης Πολυζωίδης
Φυτοτεχνική Μελέτη: Πανίτα Καραμανέα –Θανάσης Πολυζωίδης

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΗΜ Μελέτη: Βασίλειος Κολοβός
Αρχιτεκτονικός φωτισμός: Ερρίκος Δαυίδ
Τρισδιάστατες απεικονίσεις – μοντάζ: Ξένια Παπατριανταφύλλου

Η περιοχή του Επταπυργίου έχει έναν συμβολισμό, ένα φυσικό τοπίο με μια άγρια ομορφιά με κυρίαρχο το φυσικό στοιχείο και εντυπωσιακές θέες. O τόπος με τα παραπάνω χαρακτηριστικά του αποτελεί για την πρόταση κύρια πηγή έμπνευσης και συγκεκριμένα η έννοια της ιστορικότητας και της μνήμης. Η κεντρική ιδέα απορρέει από το αμυντικό χαρακτήρα των τειχών. Συμβολικά αποτελεί έναν νέο μανδύα-φίλτρο, μια βαθμιαία εισχώρηση από ένα έξωθεν αστικό περίβλημα σε έναν έσωθεν εμπεριέχοντα ιστορικό χώρο, σε μια ενδοχώρα. Η πρόταση είναι ελάχιστη και δεν ανταγωνίζεται το ιστορικό φορτίο της περιοχής, με επεμβάσεις σε καίρια σημεία και με έντονο βιοκλιματικό και οικολογικό χαρακτήρα.

Βασικά εργαλεία είναι:

(ι) Η κίνηση και η στάση, η προσβασιμότητα και η ροϊκότητα σε σχέση με την υπάρχουσα τοπογραφία, το μνημείο και τις θεάσεις.
(ιι) Η φύτευση ως στοιχείο δομικής οργάνωσης
(ιιι) Οι επιμέρους χαρακτήρες των περιοχών (αστικός περίπατος, πλατεία εισόδου, δίκτυο μονοπατιών, λιβάδια, αμφιθέατρα, γραμμικό πάρκο, εμπεριέχοντα τοπία)

Σημαντική συνθετική χειρονομία είναι η διαμόρφωση ενός εσωτερικού δικτύου διαδρομών περιπάτου από σταθεροποιημένο χώμα και αναλημματικά στοιχεία οξειδωμένου χάλυβα (corten). Το δίκτυο κίνησης ως νήμα αφήγησης του χώρου επιτείνει μία βιωματική σχέση με το τοπίο και το μνημείο. Ακολουθούν το ανάγλυφο ομαλά και ενίοτε προσφέρουν μικρά πλατώματα στάσης με σκιά σε καίρια σημεία με θέα στα τείχη, στους αρχαιολογικούς χώρους, στη πόλη και στη θάλασσα, στο βουνό. Τα λιβάδια που βρίσκονται κάτω από τα τείχη, ελεύθερα πεδία φυσικής αναγέννησης και βάθρο έδρασης του κάστρου διατηρούνται ως έχουν κι εμπλουτίζονται με ξηροθερμικές φυτεύσεις. Σε αυτές τις περιοχές η φύτευση χρησιμοποιείται ως κύριο δομικό εργαλείο, και το ιστορικό τοπίο είναι ο πρωταγωνιστής. Στα όρια με τους δρόμους δημιουργείται φίλτρο υψηλής φύτευσης με κυρίως αειθαλή δένδρα μέσου/χαμηλού ύψους που συντελούν στην ανεμοπροστασία και ηχοπροστασία.

Ο φωτισμός του περιβάλλοντος χώρου παρέχει ποικιλία στη διαβάθμιση και στην ένταση του φωτισμού με στόχο (ι) τη διακριτική ανάδειξη των κατά τόπους αρχαιολογικών/ αρχιτεκτονικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν το χώρο ως το κεντρικό στοιχείο του τοπίου, (ιι) τη σηματοδότηση διακριτικά της κυκλοφορίας των επισκεπτών με λειτουργικό φωτισμό και (iii) την ελαχιστοποίηση των εμφανών φωτιστικών και την εξοικονόμηση ενέργειας.

Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Προσχεδίων για την Διαμόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Μνημειακού Συνόλου Επταπυργίου

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η ιδιαιτερότητα των παρουσιασμένων παραδειγμάτων, έγκειται στο ότι προτείνουν την οικολογική αναγέννηση, ως συνθετικό εργαλείο ενεργοποίησης εγκαταλελειμμένων δημόσιων χώρων. Δημιουργούν αρχιτεκτονικές τοπιακές συνθέσεις που δουλεύουν  κυρίως με:

  • τη ροϊκότητα και τη συνέχεια της κίνησης και της στάσης
  • τον οικολογικό εμπλουτισμό
  • τη στρατηγική διαχείρισης του νερού
  • τη διαχείριση του αναγλύφου και της χρήσης της τομής
  • την υλικότητα και τη στρώση μαλακών – υδατοδιαπερατών υλικών
  • τη χρήσης της φύτευσης ως δομικό εργαλείο οργάνωσης και σύνθεσης του χώρου
  • τη συμμετοχής του χρόνου στη συνθετική διαδικασία

Επίσης η σχεδιαστική διερεύνηση εμβαθύνει και σε ζητήματα:

  • προσβάσεων, σύνδεσης και ένταξης στον αστικό ιστό σε πολεοδομικό επίπεδο
  • νέων λειτουργιών και υπαίθριων δράσεων
  • αρχιτεκτονικών μελών και ελαφριών κατασκευών
  • αστικού εξοπλισμού και φωτισμού

Ως κύρια αποτελέσματα της εισήγησης είναι η επαλήθευση της υπόθεσης εργασίας πως ο τοπιακός σχεδιασμός, από τη φύση και με τη φύση, μπορεί να αποτελέσει μια δημιουργική πρόκληση κ πηγή έμπνευσης για έναν αρχιτέκτονα. Η συνθετική διαδικασία – η κύρια ενασχόληση της αρχιτεκτονικής – όταν εμπλουτίζεται με τις τοπιακές σχεδιαστικές παραμέτρους και εργαλεία, χρησιμοποιώντας την αξιοποίηση της φύσης ως δομικό εργαλείο, δίνει ένα οικολογικά αειφόρο, βιώσιμο και  εν δυνάμει μεταβαλλόμενο στο χρόνο δημιούργημα.

Τόποι μεγάλης κλίμακας που χρήζουν πολιτισμικής επαναοικειοποίησης από την κοινωνία, απαιτούν έναν τοπιακό σχεδιασμό που να βασίζεται στη διαδικασία και όχι στη «φόρμα». Χρήζουν μιας ευέλικτης στρατηγικής διαχείρισης – “open-ended” design, ανοικτής στο χρόνο και στις αλλαγές. Με αυτόν τον τρόπο, τα masterplans από άκαμπτα μορφολογικά προγράμματα, γίνονται στρατηγικά πλαίσια χωρικής οργάνωσης και ρύθμισης σχέσεων κυρίως, παρά αισθητική οριστικοποίηση μορφών στο χώρο.

Η συνθετική διαδικασία δημοσίων χώρων με τα εργαλεία του τοπίου πετυχαίνει την ενεργοποίηση μιας περιοχής με σεβασμό στην ιστορία και στη μνήμη του χώρου, με στόχο τη βιωσιμότητα και τον περιβαλλοντικό χαρακτήρα, την ευκολία υλοποίησης, τη γενικότερη οικονομία της κατασκευής καθώς και της συντήρησης του έργου. Η δημιουργική σύζευξη οικολογίας και σχεδιασμού κατασκευάζει μια σύγχρονη γραφή επανάκτησης του δημόσιου χώρου, στον 21ο αιώνα.

Τα σχεδιαστικά εργαλεία της αρχιτεκτονικής τοπίου, εμπλουτίζουν τα ανθρωπογενή περιβάλλοντα με δημιουργικό τρόπο, οδηγώντας στην κατασκευή υβριδικών και έμβιων αστικών συστημάτων για το ευ ζην του ανθρώπου.

Βιβλιογραφία
Catalogue of the III Biennial of European Landscape Architecture (2003).
Only with nature. ed COAC Barcelona
Corner James, Reed Peter (2005). Groundswell. Constructing the contemporary landscape. ed. MOMA
Corner James (1999) Recovering Landscape: Essays in Contemporary Landscape Theory. Princeton Architectural press
Mc Harg Ian (1992). Design with nature. ed. John Wiley and Sons inc.
Mostafavi Mohsen, Doherty Gareth (2016). Ecological Urbanism. Harvard University
Graduate School of Design. Ed. Lars Muller Publishers
Reed Chris & Nina- Marie Lister (2014). Projective Ecologies. Harvard University
Graduate School of Design. Ed. Actar
Waldheim Charles (2006) The Landscape Urbanism Reader Princeton Architectural press

Comments are closed