Πηγή φωτογραφίας: wikipedia (creative commons)
Η λέξη ¨ανταγωνιστικότητα¨ έχει εσχάτως αντικαταστήσει τον όρο ¨επιτυχία¨ στο διεθνές λεξικό της μεταποίησης και της βιομηχανίας, καθώς ο ¨πόλεμος¨ μεταξύ των βιομηχανιών offshore που βασίζονται στα (πολύ) φθηνά εργατικά χέρια και των ¨δυτικών¨ παραγωγών με το υψηλότερο εργατικό κόστος συνεχίζεται.
Το να μετρηθεί η ανταγωνιστικότητα δεν είναι εύκολο, αλλά η μονάδα μέτρησής της που επικαλούνται όλοι -από τον πλανητάρχη Ομπάμα μέχρι το τοπικό εμποροβιομηχανικό επιμελητήριο κάθε πόλης- είναι η παραγωγικότητα. Ξέρει όμως κάποιος τι πραγματικά σημαίνει η λέξη παραγωγικότητα; Ο πιο κοινός ορισμός είναι αυτός που την υπολογίζει ώς τον όγκο ή την αξία των προϊόντων που παράγονται ανά μονάδα ανθρώπινης εργασίας ή ανά εργαζόμενο.
Αναλόγως με το πώς επιλέγεις να τη μετρήσεις, η παραγωγικότητα μπορεί να είναι από το απλούστερο μέχρι το πιο σύνθετο μέτρο ανταγωνιστικότητας που υπάρχει. ΄Ενας τρόπος να την υπολογίσεις είναι να διαιρέσεις τις πωλήσεις με τον συνολικό αριθμό των εργαζομένων και ένας άλλος να καταγράψεις τις μονάδες προϊόντων που παράχθηκαν ανά εργατική ώρα που επενδύθηκε για την παραγωγή τους.
Για τον μηχανικό παραγωγής ο δεύτερος αυτός τρόπος παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς βγάζει την τιμή από την ¨εξίσωση¨. ¨Αυτή είναι και η ομορφιά του αντικειμένου του μηχανικού παραγωγής. Δεν χρειάζεται να ξέρουμε πόσο στοιχίζει ο χάλυβας ή το αλουμίνιο -αρκεί να γνωρίζουμε ότι είναι καλύτερα να χρησιμοποιήσουμε μικρότερες ποσότητες (χάλυβα ή αλουμινίου) για να φτιάξουμε το ίδιο πλυντήριο¨ σημειώνει ο James Anderton, διευθυντής περιεχομένου (director of content) του εξειδικευμένου σάιτ Engineering.com.
Οπως επισημαίνει ο ίδιος, σήμερα σημαντικές αποφάσεις οικονομικής πολιτικής λαμβάνονται με βάση την ¨επαναφορά¨ διάφορων μέτρων βιομηχανικής παραγωγικότητας και την αναγκαιότητα επανεγκαταστάσης επιχειρήσεων στην πατρίδα τους (reshoring) για λόγους αύξησης της παραγωγικότητας. Δεν είναι το απόλυτο μέτρο της παραγωγικότητας που ενδιαφέρει, αλλά η βελτίωσή της χρόνο με τον χρόνο και οι σχετικές συγκρίσεις μεταξύ ανταγωνιστικών οικονομιών.
Ρομπότ εναντίον ανθρώπων και reshoring εναντίον offshoring
Κι εδώ ξεκινούν τα δύσκολα… Είναι η διαχείριση του εργατικού δυναμικού που περιπλέκει την κατάσταση, γράφει ο Αnderton και διερωτάται: ¨για παράδειγμα, είναι ένα ρομπότ τύπου pick-and-place πιο παραγωγικό από ό,τι δύο εργαζόμενοι που δουλεύουν με χέρια τους; Φυσικά αλλά τι γίνεται αν αυτοί οι δύο εργαζόμενοι δεχτούν να πληρώνονται με δύο δολάρια την ώρα, κοντράροντας ¨στα ίσια¨ το ακριβό ρομπότ; Σε αυτή την περίπτωση το ρομπότ δεν αρκεί να είναι απλά πιο παραγωγικό αλλά πρέπει να γίνει σημαντικά πιο αποδοτικό από τους δύο εργαζομένους γιατί αλλιώς δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια …μαύρη τρύπα υψηλής τεχνολογίας, που καταβροχθίζει χρήματα¨.
Οι δραστηριότητες offshore με τους χαμηλούς μισθούς, τα μηδενικά ή ελάχιστα οφέλη περίθαλψης και ασφάλισης για τους εργαζομένους, τους περιορισμένους κανονισμούς ασφαλείας ή την ανεπαρκή εργατική νομοθεσία, ανέκαθεν έπαιρναν το προβάδισμα σε σχέση με τις περιπτώσεις αυτοματοποίησης της παραγωγής και αντικατάστασης εργαζομένων (από ρομπότ) στο ίδιο αντικείμενο (task for task).
Η αυτοματοποίηση του μέλλοντος σχεδιάζεται με βάση τα δυνατά σημεία των ρομπότ, όχι των ανθρώπων
¨Νομίζω ότι πλέον έχετε καταλάβει πού το πηγαίνω¨ γράφει ο Anderton και ισχυρίζεται: ¨μέχρι πρόσφατα οι περισσότερες διαδικασίες μαζικής παραγωγής σχεδιάζονταν για τον χειρισμό τους από ανθρώπους και τα ρομπότ επιστρατεύονταν για να αντικαταστήσουν το ανθρώπινο δυναμικό στο ίδιο αντικείμενο/διαδικασία. Η τρέχουσα αλλά και η μελλοντική αυτοματοποίηση σχεδιάζονται διαφορετικά: τα μηχανήματα ρυθμίζονται ώστε να΄παίζουν΄ στο πεδίο των δυνατών σημείων των ρομπότ, να ελαχιστοποιούν την εργασία σε εξέλιξη, τη γραμμική και ακτινική κίνηση των διάφορων εργαλείων και τον χώρο που χρειάζεται κάθε μηχανή. Είναι αυτή η επαναρρύθμιση των γραμμών παραγωγής, που δημιούργησε το πραγματικό όφελος της αυτοματοποίησης για την παραγωγικότητα και όχι απλά η ακρίβεια και η επαναληπτικότητα των ΄εκτελεστών΄που καθοδηγούνται από software; Αυτή πιστεύω ότι είναι η πραγματική κινητήριος δύναμη του reshoring: η δυνατότητα να δημιουργήσουμε διαδικασίες παραγωγής που παράγουν αγαθά χαμηλού κόστους και υψηλής ποιότητας, με τη χρήση τεχνολογιών και με διαδικασίες που δεν μπορούν να αντιγραφούν από ανθρώπινα χέρια. Μια πραγματικά αποδοτική και επαρκής διαδικασία αυτοματοποίησης δεν θα μπορούσε να αντιγραφεί από την άποψη του κόστους ακόμη και αν οι μισθοί ήταν μηδενικοί¨.
Από την άποψη της βιομηχανίας, συνεχίζει ο αρθρογράφος, δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο αλλά κινούμαστε ταχύτητα προς εκεί, δεδομένου ιδίως ότι ρομπότ τύπου pick-and-place χαμηλού κόστους κερδίζουν ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή κι αναγνώριση.
Διαβάστε ΕΔΩ το πλήρες άρθρο του James Anderton