Photo credit: pixabay.com
Μπορεί το δημοψήφισμα στην Ελλάδα να αποτελέσει μια στιγμή ¨Σαράγιεβο 1914¨ για την ευρωζώνη; Για ποιο λόγο καλούνται οι Ελληνες σε ένα δημοψήφισμα; Υπάρχει κάποιου είδους ¨αντιδημοκρατική¨ συνωμοσία σε βάρος της Ελλάδας στην ΕΕ; Τι σημαίνει ένα ¨ναι¨ και τι ένα ¨όχι¨ των Ελλήνων στις 5 Ιουλίου; Οι αρθρογράφοι και οι ανταποκριτές των ξένων μέσων δεν λυπήθηκαν το μελάνι όταν τους ζητήθηκε να περιγράψουν τα πιθανά σενάρια σχετικά με τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Στο blog του ΤΕΕ/ΤΚΜ παραθέτουμε, καθ΄ οδόν προς την Κυριακή, μερικά ενδιαφέροντα δημοσιεύματα- αναλύσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει υποχρεωτικά ότι ενστερνιζόμαστε τις απόψεις των αρθρογράφων.
the guardian, Larry Elliott: ¨H ελληνική κρίση θα μπορούσε να αποτελέσει μια στιγμή ¨Σαράγιεβο¨ για την ευρωζώνη¨ (28/6/2015)
Ο οικονομικός συντάκτης του the quardian, Larry Elliott, δείχνει να φοβάται ακραίες επιπτώσεις από την κρίση στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά την επιβίωση της ευρωζώνης. ΄Οπως υποστηρίζει σε άρθρο του, όταν πριν από 101 χρόνια ο αρχιδούκας Φερδινάρδος και η σύζυγός του δολοφονήθηκαν στους δρόμους του Σαράγιεβο, κάποιοι δεν αντιλήφθηκαν εξαρχής την πραγματική σπουδαιότητα του συμβάντος αλλά έξι εβδομάδες μετά η Ευρώπη βρισκόταν σε πόλεμο. ¨[…] Η απόφαση του Αλέξη Τσίπρα για το δημοψήφισμα […] έχει τη δυναμική να εξελιχθεί σε μια στιγμή Σαράγιεβο. Η κρίση δεν έχει να κάνει απλά με το αν θα υπάρξει σύντομα bank run στην Ελλάδα-παρότι υπάρχει σίγουρα η απειλή να συμβεί αυτό. Δεν έχει επίσης να κάνει μόνο με το αν οι δανειστές το παράκαναν στις διαπραγματεύσεις, παρότι το έκαναν. Εχει να κάνει με το μέλλον του ευρώ καθεαυτό¨, σημειώνει ο αρθρογράφος.
Η ελληνική κυβέρνηση, λέει, θα ετοιμάσει πλάνα εκτάκτης ανάγκης (contingency plans) για το ενδεχόμενο εξόδου από το ενιαίο νόμισμα. ¨Ο Τσίπρας και ο Βαρουφάκης¨, συνεχίζει, ¨λένε ότι κάτι τέτοιο [η έξοδος] δεν είναι η ευχή ή η πρόθεσή τους, αλλά αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στηρίξει τη στάση της κυβέρνησης είναι δύσκολο να δει κάποιος εναλλακτική. Η Κύπρος έμεινε μεν στο ευρώ μετά τα capital controls, αλλά αυτό έγινε με την έγκριση των υπόλοιπων κρατών-μελών της ευρωζώνης και συμπεριελάμβανε τη συμμόρφωση της χώρας με ένα πρόγραμμα λιτότητας¨.
Κατά τον αρθρογράφο, η στάση που τήρησε η τρόικα απέναντι στην Ελλάδα ήταν μεν σε λανθασμένη κατεύθυνση αλλά ταυτόχρονα ήταν αναπόφευκτη. ¨Η Ελλάδα είδε την οικονομία της να συρρικνώνεται κατά 25% την τελευταία πενταετία. Ενα τέταρτο του πληθυσμού είναι άνεργοι. Υπέφερε μια επιβράδυνση [της οικονομίας] αντίστοιχων διαστάσεων με εκείνη της Μεγάλης Υφεσης κι ωστόσο η Τρόικα επέμενε σε νέες αυξήσεις φόρων, που θα μείωναν τη ζήτηση, θα κατέπνιγαν την ανάπτυξη και θα αύξαναν το βάρος του χρέους της Ελλάδας . Αν η Ελλάδα δεν ήταν μέλος της ευρωζώνης, το ΔΝΤ θα τη συμβούλευε διαφορετικά. Θα της έλεγε να υποτιμήσει το νόμισμά της. Θα έλεγε στους πιστωτές της ότι θα πρέπει να κουρέψουν το χρέος, προκειμένου να το κάνουν βιώσιμο. Μετά θα δικαιολογούσε την εγχώρια λιτότητα, υποστηρίζοντας ότι τα οφέλη της υποτίμησης δεν πρέπει να ¨σπαταληθούν¨ με υψηλότερο πληθωρισμό. Αυτή η επιλογή ωστόσο, δεν δόθηκε στην Ελλάδα. Δεν μπορεί να υποτιμήσει και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ανθίστανται στην ιδέα να διαγράψουν χρέος. Αρα, ο μόνος τρόπος με τον οποίο η Ελλάδα μπορεί να γίνει πιο ανταγωνιστική είναι μειώνοντας τα κόστη, δηλαδή περικόπτοντας μισθούς και συντάξεις¨ σημειώνει περιγράφοντας το σκεπτικό.
Περί μη πλήρους νομισματικής ένωσης και υποκατάστατων
Προσθέτει ότι μια πλήρης και συνεκτική νομισματική ένωση έχει τα μέσα για να μεταφέρει πόρους από τη μία περιφέρεια στην άλλη, ενισχύοντας την πιο αδύναμη. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στις ΗΠΑ ή και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου επιβάλλονται υψηλότεροι φόροι σε περιοχές που ¨τα πηγαίνουν καλά¨ και τα έσοδα από αυτές αναδιανέμονται σε περιφέρειες με χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλότερη ανεργία. Η ευρωζώνη, ωστόσο, δομήθηκε σε διαφορετικούς άξονες. Επιτράπηκε η είσοδος χωρών ακόμη και όταν δεν ήταν βέβαιο ότι αυτές θα μπορούν ν΄ ανταγωνιστούν τους ιχυρότερους εταίρους, όπως η Γερμανία. Το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης που σχεδιάστηκε ήταν ένα φτωχό υποκατάστατο μιας πραγματικής δημοσιονομικής ένωσης.
¨Απ΄ την αρχή ήταν εμφανές ότι ο μόνος μηχανισμός που θα είχε στη διάθεσή της μια χώρα για να αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες θα ήταν η σκληρή λιτότητα. Η [κατάσταση στην] Ελλάδα είναι το αποτέλεσμα του τι συμβαίνει όταν η πολιτική υπερβαίνει τα οικονομικά. Αν η Ελλάδα φύγει, η ιδέα ότι το ευρώ είναι αμετάκκλητη πραγματικότητα καταρρίπτεται¨ υποστηρίζει ο Εlliott, το πλήρες άρθρο του οποίου μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
New York Times, Paul Krugman: ¨Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να είναι έτοιμη για έξοδο από το ευρώ, αν αυτό είναι απαραίτητο¨ (29/6/2015)
΄Οπως γράφει ο γνωστός οικονομολόγος Paul Krugman σε άρθρο του για τους New York Times, αρκετό καιρό τώρα είναι φανερό ότι η δημιουργία του ευρώ ήταν ένα τρομερό λάθος. ¨Η Ευρώπη ποτέ δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις για ένα πετυχημένο ενιαίο νόμισμα¨ γράφει. Συμπληρώνει ότι το να βγεις από μια νομισματική ένωση είαι μια απόφαση πολύ πιο δύσκολη και τρομαχτική από το να εισέλθεις εξαρχής σε αυτήν.
¨Ωστόσο, η κατάσταση στην Ελλάδα έχει φτάσει πλέον στο σημείο, όπου φαίνεται πως δεν υπάρχει επιστροφή. Οι τράπεζες έχουν κλείσει προσωρινά και η κυβέρνηση επέβαλε capital controls. Είναι πολύ πιθανό ότι η κυβέρνηση θα χρειαστεί σύντομα να πληρώνει μισθούς και συντάξεις σε υποσχετικές (scrip), δημιουργώντας στην πράξη ένα παράλληλο νόμισμα. Και την επόμενη εβδομάδα στη χώρα θα γίνει δημοψήφισμα για το αν πρέπει να γίνουν αποδεκτές οι απαιτήσεις της τρόικας για ακόμη μεγαλύτερη λιτότητα. Η Ελλάδα πρέπει να ψηφίσει ΄όχι΄ και η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να είναι έτοιμη να αφήσει το ευρώ, αν χρειαστεί. Για να καταλάβετε γιατί το λέω αυτό, πρέπει να συνειδητοποιήσετε πως τα περισσότερα -όχι όλα αλλά τα περισσότερα- από όσα έχετε ακούσει για την ανηθικότητα και την ανευθυνότητα των Ελλήνων είναι λανθασμένα. Ναι, η ελληνική κυβέρνηση ξόδευε πάνω από τις δυνατότητές της στο τέλος της δεκαετίας του 2000. Αλλά από τότε έχει επανειλημμένα μειώσει τις δαπάνες και έχει αυξήσει τους φόρους. Ο αριθμός των απασχολούμενων στην κυβέρνηση (government employment) έχει μειωθεί πάνω από 25% και οι πράγματι υπερβολικά γενναιόδωρες συντάξεις έχουν επίσης περικοπεί σημαντικά. Αν υπολογίσετε και τα μέτρα λιτότητας, όλα αυτά ήταν πάνω από αρκετά για να εξαφανίσουν το αρχικό έλλειμμα και να το μετατρέψουν σε μεγαλο πλέονασμα.
Γιατί λοιπόν δεν συνέβη αυτό; Μα διότι η ελληνική οικονομία κατέρρευσε, σε μεγάλο βαθμό ώς αποτέλεσμα των σκληρών μέτρων λιτότητας, ¨τραβώντας¨ και τα έσοδα προς τα κάτω. Και η κατάρρευση αυτή με τη σειρά της, σχετίζεται στενά με το ευρώ, που παγίδεψε την Ελλάδα σε έναν οικονομικό ζουρλομανδύα¨, γράφει ο Krugman.
Διευκρινίζει ωστόσο ότι δεν επιχειρηματολογεί υποχρεωτικά υπέρ ενός Grexit. ¨Το πρόβλημα με ένα Grexit ήταν ανέκαθεν ο κίνδυνος ενός οικονομικού χάους, μιας διαταραχής της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος εξαιτίας μαζικών αναλήψεων πανικού, μιας χωλότητας στις επιχειρήσεις εξαιτίας των προβλημάτων στις τράπεζες, αλλά και της αβεβαιότητας για το νομικό καθεστώς των χρεών. Για αυτό και διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις συναίνεσαν στις απαιτήσεις για λιτότητα και ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν πρόθυμος να αποδεχτεί τη λιτότητα που είχε ήδη επιβληθεί. Ο,τι ζήτησε σε αντάλαγμμα ήταν ένα ένα πάγωμα της περαιτέρω λιτότητας. Η Τρόικα όμως δεν δέχτηκε τίποτα από αυτά. Είναι εύκολο να χαθείς στις λεπτομέρειες τώρα αλά το δια ταύτα είναι ότι στην λλάδα παρουσιάστηκε μια συμφωνία τύπου ¨take it or leave it¨. Αυτή είναι μια προσφορά που ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπορούσε να δεχτεί, γιατί θα κατέστρεφε τον πολιτικό λόγο υπαρξής του¨ προσθέτει ο Krugman.
Μη φοβάστε τη σύγκρουση με την Τρόικα
Οπως λέει, οι Ελληνες ψηφοφόροι δεν πρέπει να φοβούνται τη σύγκρουση με την τρόικα για τρεις λόγους: πρώτον, διότι πλέον ξέρουμε ότι η επιβολή ακόμη σκληρότερης λιτότητας είναι αδιέξοδη επιλογή, αφού πέντε χρόνια λιτότητα μετά, η Ελλάδα βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση από ποτέ. Δεύτερον, πολύ -αν όχι το περισσότερο- από το χάος που θα έφερνε ένα Grexit έχει ήδη συμβεί. Τρίτον, η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της Τρόικας θα σήμαινε την οριστική εγκατάλειψη κάθε προσποίησης για ανεξαρτησία της Ελλάδας. ¨ Οι τεχνοκράτες της τρόικας είναι στην πραγματικότητα φαντασιόπληκτοι, που έχουν αγνοήσει οτιδήποτε γνωρίζουμε για τα μακροοικονομικά και έκαναν λάθος σε κάθε βήμα της διαδρομής τους. Αυτό δεν χρειάζεται ανάλυση- έχει να κάνει με τη δύναμη -τη δύναμη των δανειστών να τραβήξουν την πρίζα από την ελληνική οικονομία, που εξακολουθεί να υφίσταται [η δύναμη] όσο η έξοδος από το ευρώ θεωρείται αδιανόητη. Ηρθε η ώρα να βάλουμε ένα τέλος σε αυτό. Αλλιώς η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει ατελείτωση λιτότητα και μια ύφεση χωρίς καμία ένδειξη τέλους¨ καταλήγει ο Krugman, το πλήρες άρθρο του οποιου μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.
Deutsche Welle, Bernd Riegert: Για ποιον λόγο θα ψηφίσουν εντέλει οι Ελληνες; (29/6/2015)
Σε ανάλυσή του για λογαριασμό της Deutsche Welle, o ανταποκριτής της στις Βρυξέλλες, Βernd Riegert, διερωτάται για ποιον λόγο εν τέλει καλούνται να ψηφίσουν οι Ελληνες στις 5 Ιουλίου: για να αποδεχθούν ή να απορρίψουν ένα πακέτο βοήθειας που πρότειναν οι διεθνείς δανειστές, ένα πακέτο που περιλαμβάνει μέτρα λιτότητας και σκληρές μεταρρυθμίσεις; Αυτή ακριβώς όμως είναι μία ερώτηση χωρίς λογικό έρεισμα, σημειώνει, διότι δεν μπορείς να ψηφίσεις επί ενός θέματος που στην πραγματικότητα δεν υφίσταται πλέον. Κι αυτό διότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης απέσυραν de facto και de jure από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων την πρότασή τους, όταν η Ελλάδα αποφάσισε να διακόψει μονομερώς τις διαπραγματεύσεις.
Οπως υποστηρίζει, η χώρα είναι πλέον απομονωμένη και οδηγείται στη χρεοκοπία με ολοένα ταχύτερους ρυθμούς. Ακόμη κι αν οι Έλληνες ψηφίσουν υπέρ της πρότασης ενός πακέτου βοηθείας εκ μέρους των δανειστών, πάλι η επιλογή αυτή θα ήταν άνευ νοήματος. Διότι ένα εξ ολοκλήρου νέο πακέτο θα έπρεπε να τεθεί και πάλι σε διαπραγμάτευση. Αλλά μια διαπραγμάτευση με ποιον; Μάλλον όχι με τον Αλέξη Τσίπρα, αφού ο ίδιος καλεί τον λαό να ψηφίσει στο δημοψήφισμα «όχι». Μια κυβέρνηση που δεν πιστεύει στις μεταρρυθμίσεις είναι αμφίβολο αν θα τις υλοποιήσει.
Η εξάρτηση της εξουσίας
Ένα «ναι» στο δημοψήφισμα, από την άλλη πλευρά, θα σήμαινε το τέλος της τωρινής κυβέρνησης και θα οδηγούσε εκ νέου σε εκλογές. Ωστόσο, τα μέλη της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζουν να είναι αγκιστρωμένα στην εξουσία, την οποία δεν θέλουν να εγκαταλείψουν. Αν λάβει κανείς υπόψιν τα τραγικά λάθη των τελευταίων εβδομάδων, μπορεί εύκολα να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν ενδιαφέρονται πολύ για την ευημερία του τόπου. Οι ίδιοι οδήγησαν τις διαπραγματεύσεις σε ναυάγιο και τώρα θέλουν να κρυφτούν πίσω από το δημοψήφισμα. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε ρωτήσει τον λαό εδώ και καιρό, όχι τώρα υπό την πίεση της χρεοκοπίας. Εάν οι Έλληνες απαντήσουν «όχι» δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Οι σχέσεις της Ελλάδας με τους δανειστές και τα υπόλοιπα μέλη της νομισματικής ένωσης θα διαρραγούν εις το διηνεκές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα χωρίς εξωτερική χρηματοδότηση είναι καταδικασμένη σε χρηματοοικονομική αποτυχία.
Μια από τις πιο βαριές κατηγορίες που έχουν διατυπωθεί, λέει ο Riegert, είναι ότι η δημοκρατία επιβιώνει πλέον μόνο στην Ελλάδα και ότι όλες οι άλλες χώρες μέλη της ΕΕ προσχώρησαν σε μια αντιδημοκρατική συνωμοσία εναντίον της. Η ΕΕ όμως συναποτελείται από 28 δημοκρατίες, οι οποίες τα τελευταία πέντε χρόνια επιδεικνύουν αλληλεγγύη. Επί σειρά δεκαετιών η Ελλάδα ήταν μια από τις χώρα που δέχονταν τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια από την ΕΕ.
¨Ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τον κυβερνητικό του εταίρο, τους ΑΝΕΛ, δεν έχουν μισθώσει ούτε έχουν εφεύρει τη δημοκρατία. Δεν μπορεί κανείς εύκολα να αποποιηθεί των ευθυνών του αλλά και των οικονομικών του υποχρεώσεων. Οι Έλληνες πρέπει τελικά να κατανοήσουν ότι σε αυτό το δημοψήφισμα ένα μόνο είναι το διακύβευμα: θα συνεχίσουν μαζί με την Ευρώπη ή δίχως αυτή. Κανένας στην Ευρώπη δεν θέλει να ταπεινώσει τους Έλληνες, αυτό είναι ένα επιχείρημα που πρέπει να ακουστεί και πάλι. Από την άλλη, μπορεί κανείς να βοηθήσει μόνο εκείνους που θέλουν να δεχτούν τη βοήθεια¨ καταλήγει ο Riegert, το πλήρες άρθρο του οποίου μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ