Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, που “έφυγε” από τη ζωή πριν λίγες μέρες σε ηλικία 83 ετών και η αντίδραση του πολιτιστικού και πολιτικού κόσμου στην απώλεια αυτή, συνιστούν σίγουρα μια ακόμα απόδειξη της διαφοράς που μπορεί να κάνει έστω και ένας άνθρωπος με τα κατάλληλα εφόδια και το πάθος για το αντικείμενο που αγαπά και είναι ταγμένος να υπηρετεί.
Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλακα υπηρέτησε επί δεκαετίες ολόκληρες την Εθνική Πινακοθήκη, την μετέτρεψε από παρηκμασμένο φορέα, σε σημείο αναφοράς του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού και της πόλης των Αθηνών.
Γεννήθηκε στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου Κρήτης και σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Αρχαιολογία με θέμα την «Προσωκρατική Φιλοσοφία και Τέχνη». Με υποτροφία του ΙΚΥ πραγματοποίησε έναν ακόμα κύκλο μεταπτυχιακών σπουδών στην Ιστορία και Κοινωνιολογία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης λαμβάνοντας «Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα».
Το 1975 εξελέγη παμψηφεί τακτική καθηγήτρια στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στην ιστορία της ΑΣΚΤ. Δίδαξε ως επισκέπτρια καθηγήτρια σε ξένα πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Το 1992 ανέλαβε διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, ενώ διετέλεσε αναπληρώτρια υπουργός Πολιτισμού-Παιδείας και Θρησκευμάτων στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του 2015. Στη διάρκεια της θητείας της ως προέδρου της Εθνικής Πινακοθήκης, δημιουργήθηκαν νέα παραρτήματα (Κέρκυρα, Ναύπλιο, Γλυπτοθήκη, Γουδή), αποκτήθηκαν 3.000 νέα έργα, μεταξύ των οποίων δυο πίνακες του Θεοτοκόπουλου (El Greco) και διοργανώθηκαν σημαντικές εκθέσεις ξένων και Ελλήνων καλλιτεχνών, τις οποίες απήλαυσαν εκατομμύρια επισκέπτες. Ύστερα από πολυετείς προσπάθειες, είδε την Εθνική Πινακοθήκη να αναγεννιέται, αυξάνοντας σημαντικά τους χώρους της με τα εγκαίνια το 2021, και εκσυγχρονίζοντας μουσειολογικά και αισθητικά τη λειτουργία και τη μορφή της.
Ενδεικτική της επιτυχίας και της αναμφισβήτητης προσφοράς της που αποτελεί παρακαταθήκη για την Ελλάδα συνολικά, αποτελεί η καθολική “υπόκλιση” με την οποία το σύνολο του πολιτικού κόσμου αποχαιρέτησε την εκλιπούσα, τόσο από την πλευρά της κυβέρνησης, όσο και από την αντιπολίτευση.
Ως αντιπροσωπευτικότερη όλων, μεταφέρουμε αυτούσια, τη σχετική δήλωση της Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου:
«Με βαθιά θλίψη και συγκίνηση αποχαιρετώ την Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, την αρχαιολόγο, την ιστορικό τέχνης, την καθηγήτρια, την ακάματη εργάτρια για τη συντήρηση και ανάδειξη της ελληνικής ζωγραφικής, εκείνη που ποτέ δεν έπαψε “να ονειρεύεται ρεαλιστικά”. Τριάντα χρόνια στο τιμόνι του πιο σημαντικού μουσείου της χώρας, της Εθνικής Πινακοθήκης, επιτυγχάνοντας, μέσα από μεγάλα εκθεσιακά γεγονότα να ενισχύσει τη δημοτικότητά της και να δημιουργήσει έναν σταθερό πυρήνα επισκεπτών, ευτύχησε, μετά από συνεχείς προσπάθειες, να την δει να αναγεννάται, να εκσυγχρονίζεται μουσειολογικά και αισθητικά, να ανοίγεται στο κοινό όπως το επιδίωξε σε όλη τη μακρά της θητεία: σαν ένας τόπος γνώσης, πνευματικής ανάτασης, αισθητικής καλλιέργειας, εμβάθυνσης στο καλλιτεχνικό συμβάν. Έχοντας αφιερώσει τη ζωή της στην προώθηση της ελληνικής τέχνης και την ανάδειξη των δεσμών και των παραλληλιών της με τα διεθνή ρεύματα, τόσο ως διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης όσο και με το πλούσιο επιστημονικό, συγγραφικό και διδακτικό της έργο, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αφήνει πλούσια παρακαταθήκη, αλλά και μεγάλο κενό. Έλεγε συχνά ότι είναι συμφιλιωμένη με την ιδέα της λήθης, ωστόσο η γόνιμη παρουσία της, το πάθος της, η ενέργειά της, δεν θα επιτρέψουν στη σκόνη του χρόνου να θαμπώσει την ανεξίτηλη σφραγίδα της. Καλό ταξίδι, Μαρίνα».