A man begs for money in Madrid, Spain: ‘Some people think they have a right not to be approached on the street.’ Photograph: Alamy
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες, στην Ινδία ζουν σήμερα πάνω από 400.000 επαίτες, εκ των οποίων το 46% είναι γυναίκες. Μόνο στην πρωτεύουσα του Μπαγκλαντές, τη Ντάκα, υπολογίζεται ότι δραστηριοποιούνται 40.000 άνθρωποι και των δύο φύλων που ζητιανεύουν. Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο την Ινδία, αλλά βρίσκεται σε έξαρση σε πολλές πόλεις ανά τον πλανήτη. Οι δε μέθοδοι με τις οποίες οι πόλεις προσπαθούν ν΄ ανταποκριθούν στο ζήτημα, είτε η προσέγγιση είναι θετική με τη στήριξη των ανθρώπων που επαιτούν είτε αρνητική (ακόμη και με διαφημίσεις της αστυνομίας που ουσιαστικά τους καθυβρίζουν), έχουν διαφορετικά ποσοστά επιτυχίας.
Στις ΗΠΑ, το Εθνικό Κέντρο Νομοθεσίας για τους Άστεγους και τη Φτώχεια αντιμετωπίζει την επαιτεία ώς “μια πολύ βασική μορφή λόγου, με την οποία ζητάς από τους συνανθρώπους σου βοήθεια, όταν βρίσκεσαι σε απελπιστική κατάσταση. Αξίζει να προστατεύεται όπως οποιαδήποτε άλλη μορφή λόγου”. Η θεωρητική αυτή προσέγγιση όμως, χωλαίνει στην πράξη, καθώς μελέτη που έγινε πέρυσι σε 187 αμερικανικές πόλεις έδειξε ότι σχεδόν οκτώ στις 10 (ποσοστό 76%), απαγορεύουν την επαιτεία σε δημόσιους χώρους, ενώ ένα 24% κάνει ένα βήμα παραπέρα και δεν την επιτρέπει γενικώς. Κάποιες πόλεις επικεντρώνουν τη στρατηγική τους στο να πείσουν τους πολίτες να μη δίνουν χρήματα στους επαίτες, με το επιχείρημα ότι αν έχουν χρήματα να διαθέσουν, είναι καλύτερο να τα δώσουν πχ, στα φιλανθρωπικά ιδρύματα για τους άστεγους και τους φτωχούς.
Στο Southampton στην Αγγλία για παράδειγμα, το δημοτικό συμβούλιο χρηματοδότησε καμπάνια με τίτλο “begging you for lasting change”, με την οποία καλεί τους πολίτες να προσφέρουν τα χρήματά τους σε ιδρύματα, αντί για μεμονωμένους επαίτες.
Η Rosie Brighouse, νομικός στο ίδρυμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα Liberty, σημειώνει: “Κάποιοι άνθρωποι δείχνουν να νομίζουν ότι είναι δικαίωμά τους να μην τους προσεγγίζουν άλλοι άνθρωποι στον δρόμο. Αλλοι όμως, που θεωρούν τον δημόσιο χώρο …δημόσιο χώρο, πιστεύουν ότι οι συνάνθρωποί σου πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να σε προσεγγίζουν για βοήθεια. Είναι δύσκολο να μην καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι οι καμπάνιες κατά της επαιτείας είναι σχετικές με την κοινωνική εκκαθάριση”.
Σε κάποιες πόλεις πάντως, η “μάχη ενάντια στην επαιτεία” φτάνει στα άκρα. Η Νιγηριανή Γερουσία, για παράδειγμα, επεξεργάζεται νομοσχέδιο για να ξεφορτωθεί την επαιτεία στους δρόμους από όλες τις πόλεις, βαδίζοντας στα ίχνη της κυβέρνησης του Λάγος, η οποία “μάζεψε” 413 ανθρώπους που ζητιάνευαν, εκ των οποίων 31 απελάθηκαν στον γειτονικό Νίγηρα.
Στο Μπέλφαστ της Ιρλανδίας, οι αρχές σκέφτονται να εισάγουν το θεσμό των ειδικών ζωνών στις οποίες επιτρέπεται η επαιτεία, ενώ στην πρωτεύουσα της Νέας Ζηλανδίας, το Γουέλιγκτον, οι επαίτες αντιμετωπίζονται ώς μέρος της πόλης και η κυβέρνηση μελετά τρόπους για να τους εκπαιδεύσει, να τους προσφέρει κουπόνια σίτισης αντί για χρήματα και να τους πείσει να βγάλουν ειδικές άδειες.
Three of Nottingham City Council’s posters urging people not to give money to beggars. Photograph: Advertising Standards Authority/PA
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το πιο πρόσφατο προτιμητέο όπλο για την καταπολέμηση του φαινομένου είναι οι Εντολές Προστασίας Δημόσιου Χώρου, γνωστές με το αρκτικόλεξο PSPO, που εισήχθησαν στην πραγματικότητα της χώρας με τη νομοθετική πράξη για την αντικοινωνική συμπεριφορά, το έγκλημα και την αστυνόμευση του 2014. Πολλές πόλεις ανά τη χώρα έχουν υιοθετήσει αυτό το εργαλείο με διάφορους τρόπους. Τι σημαίνει πρακτικά η PSPO; Ότι συχνά οποιοσδήποτε διατυπώσει αίτημα για χρήματα, είτε αυτό είναι προφορικό είτε γραπτό είτε διατυπώνεται με το άπλωμα ενός αντιστραμμένου καπέλου ή δοχείου, θα πρέπει -όταν εντοπιστεί από αρμόδιο δημοτικό υπάλληλο- να εγκαταλείψει την περιοχή για 24 ώρες. Ειδάλλως τα πρόστιμα είναι τσουχτερά, αφού μπορεί να φτάσουν και τις 1000 στερλίνες.
Το επιχείρημα όσων υποστηρίζουν τις PSPO είναι ότι τα χρήματα που οι άνθρωποι συγκεντρώνουν μέσω της επαιτείας δεν προορίζονται για φαγητό ή ένδυση, αλλά για αγορά και χρήση ναρκωτικών ουσιών. Σύμφωνα με το ίδρυμα Τhames Reach, το 80% των επαιτών στη χώρα ζητιανεύουν για να προμηθευτούν ουσίες. Μάλιστα, όταν η μητροπολιτική αστυνομία υπέβαλε σε τεστ ανίχνευσης ναρκωτικών ουσιών ομάδες επαιτών που συνέλαβε, προέκυψε ότι πάνω από επτά στους δέκα ήταν θετικοί στα λεγόμενα ναρκωτικά κατηγορίας Α.
Πώς σας φαίνονται όλα αυτά; Πριν καταλήξετε σε κάποιο συμπέρασμα, διαβάστε το πρωτότυπο άρθρο στον Guardian, ΕΔΩ