Γράφει η Κυριακή Πετρίδου, αρχιτέκτων μηχανικός, MSc
Το 2019 οι αρχιτέκτονες και οι σχεδιαστές γιορτάζουν την εκατονταετηρίδα της ίδρυσης του Bauhaus (Μπάουχαους), της γερμανικής σχολής που πυροδότησε μοντερνιστικά κινήματα και είχε μόνιμη επιρροή σε όλο τον κόσμο. Η σχολή σχεδιασμού Bauhaus ιδρύθηκε στη Βαϊμάρη της Γερμανίας τον Απρίλιο του 1919. Μετακόμισε στο Ντεσάου από το 1925 έως το 1932 και στο Βερολίνο από το 1932 μέχρι το 1933 όταν έκλεισε από τους Ναζί.
Το κτίριο της σχολής Bauhaus στο Dessau (Ντεσάου) 1925–26, αρχιτέκτονας Walter Gropius (www.lonelyplanet.com)
Η Σχολή, που ιδρύθηκε από τον αρχιτέκτονα και βιομηχανικό σχεδιαστή Walter Gropius, προσπάθησε να αποκαταστήσει τις σχέσεις ανάμεσα στις έννοιες της δημιουργικότητας και της κατασκευής, που είχαν σπάσει κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η φιλοσοφία του Bauhaus, που αντλεί από την κουλτούρα των Arts & Crafts και του Deutscher Werkbund, αποσκοπεί στη γεφύρωση του χάσματος αρχικά μεταξύ τέχνης και χειροτεχνίας και στη συνέχεια στη συμφιλίωση τέχνης και βιομηχανίας. Αποσκοπεί επίσης στην κατάκτηση μιας πολλαπλής ιδέας της σύνθεσης: σύνθεση ως σχέδιο πολιτισμικό, σύνθεση ως συνολική κατάκτηση της Μορφής, σύνθεση στο πεδίο της βιομηχανικής παραγωγής προϊόντων μαζικής κατανάλωσης, που να εμπεριέχουν τις αξίες του μοναδικού καλλιτεχνικού αντικειμένου.
Για τον σκοπό αυτό γίνεται για πρώτη φορά δυνατή η συνεργασία καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και χειροτεχνών, έτσι ώστε το Bauhaus να καταστεί αμέσως μετά το τέλος του πολέμου (1919) σημείο αναφοράς των καλλιτεχνικών πρωτοποριών και ιδιαιτέρως του ευρωπαϊκού Μοντέρνου Κινήματος.
Πρώτη επιδίωξη του ιδρυτή Walter Gropius, είναι ο διεθνιστικός χαρακτήρας της Σχολής με την προσέλκυση, για πρώτη φορά, δασκάλων από όλη την Ευρώπη. Ανάμεσα τους διακρίνουμε τον καλλιτέχνη Wassily Kandinsky, τον σχεδιαστή Piet Zwart, τον αρχιτέκτονα Mies van der Rohe και τους László Moholy – Nagy, Paul Klee και Marcel Breuer. Στη Σχολή γαλουχήθηκε μια γενιά αναγνωρισμένων σε διάφορους κλάδους αποφοίτων, συμπεριλαμβανομένου του τυπογράφου Herbert Bayer, της κλωστοϋφαντουργού Anni Albers και της γλύπτριας Marianne Brandt.
Οι δάσκαλοι του Bauhaus στην οροφή του κτιρίου της Σχολής στο Dessau: Josef Albers, Hinnerk Scheper, Georg Muche, László Moholy- Nagy, Herbert Bayer, Joost Schmidt, Walter Gropius, Marcel Breuer, Wassily Kandinsky, Paul Klee, Lyonel Feininger, Gunta Stölzl, Oskar Schlemmer. Φωτογραφία αγνώστου, 1926. (www.bauhaus100.com)
Υπάρχει ένα ιδιαίτερο “στυλ Bauhaus” στην Αρχιτεκτονική; Ενώ ο Gropius προώθησε το ευέλικτο και αποδοτικό κτίριο μέσω προκατασκευασμένων στοιχείων, τα κτίρια του Meyer εστιάστηκαν εξ ολοκλήρου στην κάλυψη των αναγκών των κατοίκων τους. Αντίθετα, ο Mies van der Rohe ασχολήθηκε κυρίως με την άρση των ορίων μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού χώρου. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν έντονα. Ακριβώς όπως τα κτίρια των τριών διευθυντών της Σχολής είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, έτσι και τα κτίρια των φοιτητών και των δασκάλων δεν έχουν ένα συνεκτικό και ενιαίο ύφος και στυλ.
Fagus-Werk Factory, Walter Gropius, Adolf Meyer, 1911. – Masters’ Houses, Walter Gropius, 1926 (www.bauhaus100.com)
Η ξεχωριστή προσέγγιση του Bauhaus στα υλικά, τη διαδικασία και την αισθητική, συνεχίζει να εμπνέει τους καλλιτέχνες, τους σχεδιαστές και τους αρχιτέκτονες και να διαμορφώνει τις ιδέες του στυλ. Απόδειξη της μεγάλης επιρροής αυτής της σχολής είναι οι χιλιάδες εκδηλώσεις φέτος σε όλο τον κόσμο.
Αφίσα του Joost Schmidt για την Έκθεση του Bauhaus το 1923 στη Βαϊμάρη (Weimar). (www.bauhaus100.com)
Εάν ταξιδεύετε στη Γερμανία το 2019, μπορείτε να πάρετε την Grand Tour of Modernism, όπου οι ταξιδιώτες μπορούν να εξερευνήσουν τις ρίζες του Bauhaus είτε ταξιδεύουν με τρένο, αυτοκίνητο ή ποδήλατο, μέσω του Βερολίνου, της Δρέσδης, της Στουτγάρδης ή του Μπερνάου κ.α. Αυτό το πρόγραμμα συμπεριλαμβάνει χάρτες, έναν ιστότοπο κλπ, που θα βοηθήσουν τους ταξιδιώτες να κάνουν μια περιήγηση στη χώρα, να επισκεφθούν μεμονωμένα κτίρια και οικιστικά σύνολα, αμφιλεγόμενα έργα και πολλά άλλα.
Υπάρχουν επίσης, τρία νέα μουσεία που χτίζονται στη Βαϊμάρη, στο Ντεσάου και στο Βερολίνο για τη δημιουργία περισσότερων χώρων παρουσίασης των συλλογών έργων του Bauhaus. Ένα νέο κτήριο για το Μουσείο Bauhaus Weimar ολοκληρώθηκε και εγκαινιάστηκε στις 6 Απριλίου, το νέο μουσείο Bauhaus Sessay θα εγκαινιαστεί στις 8 Σεπτεμβρίου και ένα νέο κτίριο μουσείων Bauhaus χτίζεται επίσης στο Βερολίνο και το 2022 θα μετατραπεί στο Bauhaus-Archiv / Museum für Gestaltung .
Για τον εορτασμό της επετείου, ένα λεωφορείο ειδικά κατασκευασμένο στο ιστορικό εργαστήριο της Σχολής στο Dessau, ξεκίνησε μια διεθνή περιοδεία. Σχεδιασμένο από τον Van Bo Le-Mentzel, το λεωφορείο 161 τετραγωνικών ποδιών, που ονομάζεται Wohnmaschine, είναι ένα διαμέρισμα, μια έκθεση, ένα εργαστήριο και μια βιβλιοθήκη με ρόδες. Κατασκευασμένο στο κτίριο του εμβληματικού εργαστηρίου του Dessau, το οποίο φημίζεται για τους κρυστάλλινους τοίχους του, το λεωφορείο βγαίνει στους δρόμους για μια περιήγηση 10 μηνών, η οποία ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου στο Dessau και με πρώτη στάση στο Βερολίνο, όπου βρίσκεται το Μουσείο Bauhaus – Archiv, θα συνεχίσει με επίσκεψη στην Κινσάσα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και στο Χονγκ Κονγκ. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας, η Ομάδα Σχεδιασμού Savvy Contemporary που είναι υπεύθυνη για το έργο, θα φιλοξενήσει μια σειρά εργαστηρίων και διαλέξεων μέσα στο λεωφορείο. Με την επιμέλεια της Elsa Westreicher, οι εκδηλώσεις αυτές θα ασχοληθούν με θέματα όπως η κρατική βία και ο διαρθρωτικός ρατσισμός και ο τρόπος με τον οποίο διασταυρώνονται με το σχεδιασμό.
Το λεωφορείο Wohnmaschine σε περιοδεία 10 μηνών. (www.lonelyplanet.com)
Το πρόγραμμα «Bauhaus Imaginista» στην Γερμανία είναι ένα σημαντικό πρόγραμμα που διερευνά την παγκόσμια επιρροή της Σχολής, με εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα σε εννέα πόλεις σε όλο τον κόσμο, περιλαμβάνει τέσσερις παγκόσμιες εκθέσεις (Κίνα, Ιαπωνία, Ρωσία και Βραζιλία) που πραγματοποιούνται φέτος και του χρόνου, ενώ μια σειρά θεσμικών εκθέσεων σε ολόκληρη τη Γερμανία εξετάζει τις επιπτώσεις του Bauhaus στο έθνος, από την ίδρυσή του.
Για το 100ο έτος της επετείου του Bauhaus, μουσεία και γκαλερί τέχνης σε όλο τον κόσμο διοργανώνουν εκθέσεις και εκδηλώσεις, όπως η Tate Modern στο Λονδίνο, το Μουσείο, Museum Boijmans van Beuningen στο Ρότερνταμ και το Garage στη Μόσχα.
Στην Ελλάδα το Goethe-Institut Athen γιορτάζει τα 100 χρόνια από την ίδρυση του Bauhaus με μια σειρά εκδηλώσεων ήδη από τον Οκτώβριο του 2018 και μέχρι τον Ιούνιο του 2019. Αναζητά τις απαρχές του Bauhaus και τη σημερινή του σημασία, πραγματοποιώντας ένα πρόγραμμα για μικρούς και μεγάλους με τη συμμετοχή όλων των τμημάτων του Ινστιτούτου, του Γλωσσικού, του Πολιτιστικού και της Βιβλιοθήκης & Πληροφόρησης.
Στο Μουσείο Μπενάκη στην Αθήνα πραγματοποιήθηκε διεθνές συνέδριο με θέμα «Το Μπάουχαους και η Ελλάδα» στις 29 Μαΐου – 1 Ιουνίου 2019 και ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία. Περιελάμβανε τρεις ημέρες εντατικών επιστημονικών εργασιών, τρείς συναυλίες μουσικής του Μπάουχαους και την έκδοση του ιστορικού βιβλίου «Τα Νέα Σχολικά Κτίρια» (1938). Η επιτυχία του συνεδρίου ήταν μεγάλη και από την άποψη της προσέλευσης του κοινού και της εντυπωσιακής προβολής του στην Ελλάδα και το εξωτερικό από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Το οπτικοακουστικό υλικό από τις εργασίες του συνεδρίου και τις συναυλίες θα είναι σύντομα και δημόσια προσβάσιμο στην ιστοσελίδα http://bauhaus2019.asfa.gr .