O Ήλιος, η Γη και ο Καιρός – Άρθρο του Μ.Σιούτα για την Ημέρα Μετεωρολογίας

του Μιχάλη Σιούτα, Δρ. Μετεωρολογίας ΑΠΘ

Η Παγκόσμια ημέρα Μετεωρολογίας γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 23 Μαρτίου, από  τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό και τις 187 χώρες μέλη του, στις οποίες ανήκει και η χώρα μας. Κάθε χρόνο η Παγκόσμια ημέρα Μετεωρολογίας γιορτάζεται με ημερίδες από την Ελληνική Μετεωρολογική Εταιρεία, την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και διάφορα Πανεπιστημιακά τμήματα σχετικά με την επιστήμη της Μετεωρολογίας. Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός για την ημέρα αυτή επιλέγει ένα επίκαιρο και ενδιαφέρον για την ανθρωπότητα θέμα. Το θέμα του φετινού γιορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Μετεωρολογίας είναι «Ο Ήλιος, η Γη και ο Καιρός»

Ο Ήλιος πηγή ενέργειας

Ο Ήλιος είναι το κέντρο του ηλιακού μας συστήματος, περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα από τη Γη και για περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια διαμορφώνει τις ιδανικές θερμοκρασίες για την διατήρηση της ζωής όλων των έμβιων οργανισμών. Είναι ο κύριος τροφοδότης ενέργειας και η κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία του καιρού και του κλίματος στη Γη, ενώ σήμερα αποτελεί επίσης σημαντική εναλλακτική πηγή, καθώς χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, θέρμανσης, κλπ. Τις τελευταίες δεκαετίες, η ενέργεια που εκπέμπει ο Ήλιος δεν έχει αυξηθεί, επομένως η αύξηση της θερμοκρασίας που παρατηρείται στη Γη, δεν μπορεί να αποδοθεί σε αλλαγές στη δραστηριότητα του Ήλιου.

Η υπερθέρμανση του πλανήτη μας

Στον πλανήτη μας έχουν καταγραφεί περισσότερο από 400 συνεχείς μήνες, με θερμοκρασία υψηλότερη από το μέσο όρο του 20ού αιώνα. Ο τελευταίος ψυχρότερος από το μέσο όρο μήνας που παρατηρήθηκε ήταν ο Δεκέμβριος του 1984. Τα θερμότερα 20 χρόνια έχουν εμφανισθεί τα τελευταία 22 χρόνια, ενώ τα πιο θερμά έτη ήταν τα τελευταία 4 έτη. Η άνοδος της θερμοκρασίας της Γης είναι ήδη περίπου 1 βαθμός Κελσίου, τιμή η οποία είναι αρκετά μεγάλη για το κλίμα. Η άνοδος αυτή της θερμοκρασίας, που έχει ήδη άμεσες συνέπειες στην τήξη του πάγου στις πολικές περιοχές και στη θέρμανση των θαλασσών, προκαλείται από τη μεγάλη συγκέντρωση αερίων στην ατμόσφαιρα, των ονομαζόμενων αερίων του θερμοκηπίου, με κυριότερο το διοξείδιο του άνθρακα που ήδη ξεπέρασε τα 405 μέρη ανά εκατομμύριο. Αν συνεχισθεί ο ίδιος ρυθμός αύξησης της συγκέντρωσης αεριών στην ατμόσφαιρα, υπολογίζεται ότι είναι πιθανό να σημειωθεί αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης κατά 3 έως 5 βαθμούς Κελσίου μέχρι τα τέλη του 21ου αιώνα. Οι τιμές αυτές είναι πολύ πάνω από το στόχο της συμφωνίας του Παρισιού, του πλαισίου της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών, η οποία στοχεύει στη συγκράτηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου.

Τα μοντέλα πρόγνωσης του κλίματος, προβλέπουν αύξηση της θερμοκρασίας στις περισσότερες χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές. Προβλέπουν επίσης αύξηση των σφοδρών βροχοπτώσεων σε αρκετές περιοχές, αλλά από την άλλη μεριά και μείωση βροχοπτώσεων και ξηρασία σε ορισμένες περιοχές. Ως συνέπεια των παραπάνω, κίνδυνοι που σχετίζονται με το κλίμα, για την υγεία, την επισιτιστική ασφάλεια του ανθρώπου και γενικά την οικονομική ανάπτυξη, αναμένεται να αυξηθούν λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των αλλαγών που θα προκαλέσει αυτή η υπερθέρμανση στο κλίμα.

Προβλεπόμενες κλιματικές αλλαγές

  • Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της διακυβερνητικής επιτροπής (IPCC) του ΟΗΕ για το κλίμα, αν συνεχισθεί ο σημερινός ρυθμός ρύπανσης της ατμόσφαιρας με τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η μέση θερμοκρασία της Γης θα συνεχίσει ν΄ ανεβαίνει κι έτσι στα επόμενα 100 χρόνια, η αναμενόμενη μέση αύξηση στην επιφάνεια της Γης θα είναι από 2 μέχρι 5 βαθμούς Κελσίου.
  • Ο ρυθμός θέρμανσης της επιφάνειας της Γης στα επόμενα 100 χρόνια θα είναι ταχύτερος απ’ αυτόν που σημειώθηκε τα προηγούμενα 10.000 χρόνια.
  • Η διακυβερνητική επιτροπή (ΙPCC) εκτιμά ότι μέχρι το 2100 η στάθμη της θάλασσας θα ανέβει από 18 μέχρι 60 εκατοστά, λόγω διαστολής του νερού με τη θέρμανση, αλλά και εξαιτίας του λιωσίματος των πολικών πάγων.
  • Υπολογίζεται ότι η άνοδος αυτή είναι περίπου 3 εκατοστά ανά δεκαετία. Ήδη οι μετρήσεις της στάθμης της θάλασσας έδειξαν ανύψωση της στάθμης κατά 17 εκατοστά στη διάρκεια του 20ού αιώνα.
  • Μεγαλύτερη θέρμανση αναμένεται στην ξηρά παρά στους Ωκεανούς. Η μέγιστη θέρμανση μάλιστα αναμένεται στην Αρκτική περιοχή στη διάρκεια του χειμώνα.
  • Οι νυχτερινές θερμοκρασίες αναμένεται να αυξηθούν περισσότερο από τη θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας.
  • Αύξηση του αριθμού των ημερών καύσωνα κύρια στις περιοχές μέσων γεωγραφικών πλατών, όπως στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, και σε τμήματα της νότιας Αμερικής. Αντίστοιχα αναμένεται μείωση των πολύ ψυχρών ημερών στις περιοχές αυτές.
  • Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως έντονες βροχοπτώσεις αλλά και περίοδοι ξηρασίας, αναμένεται να αυξηθούν τόσο σε συχνότητα όσο και σε διάρκεια.
  • Το χειμώνα, λόγω των μεγαλύτερων θερμοκρασιών αναμένεται να περιορισθούν οι χιονοπτώσεις.
  • Την άνοιξη, ταχύτερο λιώσιμο του χιονιού είναι δυνατόν να προκαλέσει πλημμύρες.
  • Το καλοκαίρι, αυξημένη θέρμανση θα οδηγήσει σε αύξηση της εξάτμισης και μείωση της εδαφικής υγρασίας γεγονός που με τη σειρά του θα προκαλέσει μείωση της διαθέσιμης υγρασίας για την ανάπτυξη της βλάστησης και των αγροτικών καλλιεργειών, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα επικράτησης συνθηκών έντονης ξηρασίας.
  • Ξηρασίες και πλημμύρες ενώ μπορεί να συμβούν μέσα στο φυσικό κύκλο του κλίματος σε διάφορα μέρη του κόσμου, π.χ. στις περιπτώσεις που σχετίζονται με το φαινόμενο Ελ Νίνο, ωστόσο, είναι πιθανόν ότι θα γίνουν εντονότερα και συχνότερα τα φαινόμενα αυτά.
  • Για τις περισσότερες περιοχές, οι κύριες επιδράσεις της παγκόσμιας θέρμανσης αναμένεται να είναι αλλαγές στη θερμοκρασία και στη βροχόπτωση. Κύματα καύσωνα αναμένονται όλο και πιο συχνά και με μεγαλύτερη διάρκεια. Στις περιοχές μεγαλύτερων γεωγραφικών πλατών και γενικά στις περιοχές με μεγαλύτερη υγρασία θα πέφτουν πιο πολλές βροχές, ενώ στις τροπικές περιοχές και στις ξηρές περιοχές πιθανώς θα πέφτουν όλο και λιγότερες βροχές. Πιθανή είναι επίσης η αύξηση των έντονων βροχοπτώσεων και των ισχυρών καταιγίδων, ενώ στα διαστήματα μεταξύ των σφοδρών βροχοπτώσεων αναμένονται περίοδοι ξηρασίας. Πλημμύρες αλλά και ξηρασίες θα επηρεάσουν διάφορες περιοχές. Το αντιφατικό είναι ότι παρά τις σφοδρές βροχοπτώσεις και την άνοδο της στάθμης των θαλασσών, πολλοί άνθρωποι θα υποφέρουν από λειψυδρία.
  • Αλλαγές στο κλίμα θα μειώσουν σημαντικά την αγροτική παραγωγή σε κάποιες περιοχές, αν και ίσως την κάνουν ευκολότερη σε άλλες περιοχές. Οι φτωχότεροι και υπανάπτυκτοι λαοί θα πληγούν περισσότερο από τις κλιματικές αλλαγές.
  • Επιβλαβή έντομα και ασθένειες θα εξαπλωθούν περισσότερο. Τα κουνούπια για παράδειγμα που αναπαράγονται γρηγορότερα σε θερμά κλίματα, θα μεταφέρουν ασθένειες σε περισσότερους ανθρώπους. Μέχρι το 2100 η ελονοσία, αναμένεται να διαδοθεί ακόμα περισσότερο, θέτοντας σε κίνδυνο το 67% του πληθυσμού της Γης, έναντι του 45% που κινδυνεύει σήμερα.

Comments are closed